Fjórtán einkenni á fasisma

Deyr hann eða lifir hann? Ef hann deyr, á hvaða blaðsíðu í bók bókanna verður það? Sem betur fer er auðvelt að finna svarið á Netinu fyrir okkur sem ekki nennum að lesa bókina spjalda á milli, ég fann það hérna  (SPOILER aðvörun, ekki smella á tengilinn ef þú vilt ekki vita hvernig sagan fór!!!)

Barátta góðs og ills fer víðar fram en í galdraveröld Harry Potters. En hvernig getum við borið kennsl á illskuna sem kraumar í umhverfi okkar, illsku sem lætur heilar þjóðir missa stjórnina í heldur  illmenna sem vinna voðaverk. Hér er góð grein Fourteen Defining Characteristics Of Fascism sem lýsir hvaða fjórtán einkennum við getum  leitað eftir:

1. vaxandi þjóðernishyggja
2. lítil virðing fyrir mannréttindum
3. bent á óvininn/sökudólginn
4. áhersla á her
5. kynjamisrétti
6. ritskoðun fjölmiðla
7. ofuráhersla á þjóðaröryggi
8. trú og ríkisstjórn samtvinnuð
9. völd stórfyrirtækja vernduð af ríkisstjórn
10. verklýðshreyfingin máttvana
11. fyrirlitning og lítilsvirðing á menntamönnum og listamönnum
12. áhersla á glæpi og refsingar
13. valdaklíkur og spilling
14. kosningasvik
    

Það er áhugavert að nota þetta greiningartæki á þau ríki sem núna eru valdamest t.d. skoða þróunina í Bandaríkjunum undanfarin ár.

 

101 Reykjavík og Huldufólk 102

Skáldjöfur okkar Hallgrímur Helgason skrifaði bókina 101 Reykjavík um landeyðuna linu hann Hlyn sem væflast um í þingholtunum. Hallgrímur er nú reyndar alinn upp á skíðum í einhverju úthverfi (fella- hóladæmi ef ég man rétt) og þekkti lítið til miðbæjarlífsins þó það sé sögusviðið. Enda skilst mér að póstnúmerið sé tilkomið vegna þess að það  er tölvukóði og vísar til tölvuveraldar sem er bara með tvíundarkerfi og þar sem sögupersónur synda áfram í þröngu rými. 101 Reykjavík er líka saga ungs reykvísks karlmanns sögð af reykvískum karlmanni.

En hvað skyldi þá titillinn Huldufólk 102 merkja?  Er það kannski framhald af 101 Reykjavík? Reyndar ekki því að Huldufólk 102 (sjá slóðina http://www.huldufolk102.com) er kvikmynd eftir  Nisha Inalsingh um huldufólk á Íslandi. Ég fékk bréf frá Nishu þar sem hún sagði að myndin yrði sýnd í New York þann 22 júlí. Ég kemst nú ekki á sýninguna en ég skoðaði trailerinn, hann er á youtube: 

Vonandi fæ ég einhvern tíma að sjá þessa kvikmynd. Ég hugsa að hún endurspegli viðhorf útlendinga, viðhorf fólks eins og Nishu sem býr í New York til skrýtna fólksins á hjara veraldar. Ef til líka viðhorf heimsins gagnvart Íslendingum. 

Ég heyrði sjálfan mig segja eina setningu í þessum trailer, ég segi að þetta séu samsíða heimur "It is parallel world". Nisha kom hérna til Íslands fyrir einhverjum árum og tók þá viðtal við marga þar á meðal mig. Ég veit ekki hvort hún hefur notað eitthvað úr því viðtali.

Hér er viðtal við Nishu þar sem hún lýsir kvikmyndinni (á mov formi)

Það er soldið  skrýtið að lesa um okkur íslenska álfaskoðendur lýsingu eins og  "and the way the Icelandic believers are presented as perhaps eccentric, but never delusional. " og svona er kvikmyndinni lýst:

 What a challenge Inalsingh has undertaken in this film. Not only is the main character an intangible entity, but it is one American audiences may not intimately understand. Icelandic culture, with its pagan and Viking roots, is rife with mythological wonder. Their topics of conversation might be lost on less mystically inclined outsiders. Inalsingh shows that there is nothing wildly illogical about believing in the unproven, and viewers can certainly take a lesson from that notion

Áhugi heimsins á íslensku huldufólki er mikill, kannski frekar áhugi fólks sem brosir að því að fólk hérna skuli trúa á álfa "the little people" sem flestir yfir fimm ára aldri trúa ekki lengur á. 

En hérna er það sem ég hef skrifað um engla alheimsins og 101 Reykjavík 

 Vængstýfðir englar

Þar sem jökullinn ber við loft 

Að vera karlmaður 

Hvar eru selirnir?

Ég hef lengi fylgst með hóp af selum í Grafarvoginum skammt frá árósi Elliðaáa. Þeir voru oft margir saman á skeri þarna, ég sá alltaf seli þegar ég gekk eftir göngustígnum meðfram sjónum. Það er gaman að fylgjast með leik þeirra og hversu forvitnir þeir virðast um fólk, sérstaklega börn. Núna í sumar bregður svo við að ég sé enga seli. Það getur verið að selir fari til norðlægari slóða að sumarlagi og komi aftur í vetur. Ég vona það.  Ég hins vegar veit að selir lifa á fiski og þeir eru miskunnarlaust drepnir þar sem hagsmunir laxveiðimanna eru í húfi.  Einu sinni var mikið um sel í Norðurá í Borgarfirði sem og í öðrum laxveiðiám. Það er fróðlegt að vita hvaða skoðun Stangveiðifélag Reykjavíkur hefur á selum og hvort það félag telji að útrýma eigi sel og hvort félagið hafi staðið fyrir einhverju því sem bægi sel frá þessu svæði.

Á þessari mynd úr fjörunni í Grafarvogi eru leikskólabörn að horfa út á sjóinn og sjá má selahóp sem gægist upp úr sjónum.

Annars finnst mér þessi pólska tilkynning frá Stangveiðifélagi Reykjavíkur vera afar móðgandi fyrir Pólverja á Íslandi og einnig þær upplýsingar að í öllum upplýstum tilvikum hafi verið um karlmenn frá Póllandi að ræða. Þetta er eins móðgandi fyrir Pólverja á Íslandi eins og ég ásakaði félaga í Stangveiðifélagi Reykjavíkur um að drepa selina í Grafarvogi.

Það er reyndar orðið svo mikið fjölmenningarsamfélag á Íslandi að nú virðist nauðsynlegt að tilmæli til fólks séu á fleiri en einu máli, gjarnan bæði á ensku og íslensku. Ég tók eftir því að í tilkynningu sem kom frá borgaryfirvöldum í vikunni um hreinsunardaga í hverfinu mínu þá var texti bæði á íslensku og ensku. Mér finnst ekkert að því og mér finnst ekkert að því að tilmæli og upplýsingar séu á íslensku, ensku og pólsku - ensku af því það er það mál sem flestir skilja og pólsku af því það er það mál sem stærsti innflytjendahópur okkar talar. En ef aðstæður verða þannig að t.d. í verslunum þar sem sums staðar eru skilti sem segja að það séu öryggismyndavélar um allt og allir þjófnaðir verði kærðir þá séu þau skilti bara á pólsku þá mótmæli ég.

Hmmmmm... hvernig ætti ég að mótmæla þessu? Kannski væri árangursríkast að gera fara með veiðistöng í Elliðaárnar og bera sig að eins og maður ætlaði að fara að veiða og láta grípa sig glóðvolgan og játa glæpsamlegan tilgang. Þá væri fullyrðingin "í öllum upplýstum hafi verið um karlmenn frá  Póllandi að ræða" strax ósönn.  Verst að ég kann ekkert með veiðistöng að fara.

Bréf um veiðiréttindi birt á pólsku

Ugla getur ekki verið í almennilegri fýlu út í kirkjuna

Ég ráðlegg fólki að lesa bloggið hjá Baldri Kristjánssyni  Séra Carlos

Þar segir Baldur :

"Séra Carlos Ferrer sem hefur verið settur af í Tjarnarprestakalli vegna þess að fólki í annarri sókninni líkaði ekki við hann.  Séra Carlos hefur verið einhver allra frumlegasti og gagnlegasti prestur þjóðkirkjunnar......... Nú má enginn skilja orð mín svo að ég vilji að fólk sé svipt réttinum til þess að ákveða hver messi yfir því. Þann rétt á fólk vitaskuld að hafa og líka úrræði til þess að losna við ómögulega menn.  En manni hnykkir óneitanlega þegar einhver allra gáfaðasti og frumlegasti prestur þjóðkirkjunnar verður fyrir barðinu á almannavaldinu á meðan við sauðirnir erum látnir í friði."

Ég veit alls ekkert um innri mál kirkjunnar og þekki ekkert til í Tjarnarprestakalli en það sem ég þekki til Carlosar Ferrer þá finnst mér Baldur hafa náð að lýsa honum vel. Ég hugsa að ég myndi taka þátt í safnaðarstarfi ef Carlos Ferrer væri sóknarprestur minn. 

Annars get ég ekkert kvartað yfir kirkjunni hérna í Laugarnesprestakalli þar sem ég bý, mér virðist þar hafi verið mikið og gott starf unnið og dóttir mín tók þátt í barnastarfi þar öll sín uppvaxtarár, ég held hún hafi í mörg ár ekki mátt sleppa að fara í barnamessu á hverri helgi og jós yfir okkur bænum þangað til uppreisnarandi unglingsáranna kom yfir hana. Ég man hins vegar aldrei eftir að hafa farið í kirkju nema á fermingardaginn þegar ég var að alast upp á Laugarnesveg enda foreldrar mínir fráhverfir guðstrú og trúðu bara á sæluríki kommúnista og samvinnuhreyfingarinnar.  

Það er ekki mikið í tísku hjá uppreisnargjörnu ungu fólki að ganga til liðs við þjóðkirkjuna. Ég held að prestur geti því ekki fengið meira hrós en eftirfarandi orð sem aktívistinn og femínistinn Ugla skrifaði í maí síðastliðnum á bloggið  Fimm og þrír um prestinn í Laugarneskirkju: 

"Í Mogganum um helgina var viðtal við Bjarna Karlsson, snilling og sóknarprest í Laugarneskirkju. Hann fermdi mig og skólafélaga mína. Hann er svo góður prestur og fermingarstarfið var svo skemmtilegt að ég hef aldrei getað farið í almennilega fýlu út í kirkjuna síðan - sama hvað ég reyni. Mæli ekki með því að fólk kynnist honum vilji fólk halda neikvæðri og stofnanalegri mynd af kirkjustarfi."

 Hér er Ugla að spila á gítar  og hljómsveitin  Byssupiss myspace.com/byssupiss á vakningarsamkomu femínista á Laugaveg 22 þann 19. júní  2006 þar sem  þær tróðu upp undir mynd af biðjandi presti sem smarta rauða hárkollu.

Svamlið í Varmá og áhyggjulausir foreldrar í Hveragerði

í Kastljósi kvöldsins var birt myndskeið um krakka að hoppa niður kletta og flúðir  í Reykjafossi í Varmá í Hveragerði. Sigmar hóf þessa frétt með setningu um hve áhyggjulausir foreldrar í Hveragerði gætu verið, krakkar á leikjanámskeiði væru svo uppteknir í fossahoppinu.

Ég þekki ekki vel til aðstæðna þarna en ég þekki til þriggja tilvika þar sem ungmenni lömuðust algjörlega fyrir lífstíð eftir að hafa stokkið svona niður kletta út í vatn eða stungið sér til sunds í grunnar sundlaugar eða tómar og lent með höfuðið á steini eða sundlaugarbotni.

Núna er ungur piltur á spítala í Reykjavík vegna slíks slyss sem gerðist fyrir nokkrum mánuðum. Hann er  lamaður fyrir neðan háls. Mér sýndist þær aðstæður sem voru þarna  vera þannig að afar óhyggilegt er að leyfa börnum sem eru á leikjanámskeiði á vegum bæjarfélags að stökkva niður flúðir og kletta og í fleiri en einu tilviki þá stukku börnin þannig að þau höfðu geta komið niður á höfuðið. Það er skrýtið að foreldrar í Hveragerði hafi ekki áhyggjur af þessu.

 

Fyrsta flugferðin - síldarævintýri Loftleiða

Ég var að skoða skemmtilegt fræðsluefni um 70 ára sögu flugs á Íslandi.

Loftleiðir sem síðar varð risinn í millilandaflugi Íslendinga var stofnað af nokkrum ungum mönnum árið 1944. Þeir höfðu verið í flugskóla í  Vesturheimi og þegar þeir komu heim þá höfðu þeir með sér 4 sæta Stinson flugvél. Þeir komust ekki að hjá Flugfélagi Íslands og stofnuðu því sitt eigið flugfélag og byrjuðu farþegaflug til Ísafjarðar. 

Þeir leituðu líka að síld úr lofti. Samningar um síldarleit úr lofti skipti verulegu máli fyrir Flugleiðir fyrstu árin. Alfreð Elíasson og Kristinn Olsen bjuggu allt sumarið 1944 í tjaldi við Miklavatn í Fljótum og gerðu út á síldina. Þeir flugu í allt að 300 klst. Flugleiðir missti líka fyrstu vélina sína í síldarævintýrinu því í  vertíðarlok laskaðist Stinson vélin í flugtaki á vatninu og gjöreyðilagðist þegar hún var flutt til Reykjavíkur með vörubíl og vörubíllinn  rakst í símalínu.

Næsta sumar var Loftleiðir með tvær vélar í síldarleit og  farþegaflutningum. Svo byrjar millilandaflugið árið 1945 en fyrsta flug yfir hafið með íslenskri áhöfn haustið var farið 1944. Árið 1947  er félagið komið með skymastervél sem tekur 46 farþega.

Það er gaman að velta fyrir sér hve saga flugsins er samofin alls konar manngerðum reglugerðum og fyrirstöðum og leyfum. Árið 1948 fengu Loftleiðir leyfi fyrir áætlunarflug milli íslands og USA. Flugleiðir staðsetja sig í Luxemburg vegna þess að þeir stóðu utan alþjóðasamtaka flugfélaga og furstadæmið í Luxemburg líka. þeir koma flugfélag á Bahamaeyjum til að geta flogið þotum því að heimild Bandaríkjastjórnar til farþegaflugs var bundin við hægfleygar flugvélar. Leifsstöð er byggð árið 1987 og þegar fyrsta skóflustungan er tekin að byggingunni þá fara 460 þús farþegar árlega um Keflavíkurflugvöll  en árið 2006 eru þeir orðnir 2 milljónir og upphaflega Leifsstöðin sem þó er ekki nema tuttugu ára er löngu orðin allt of lítil. 

Núna í dag þekki ég nokkra sem vinna erlendis og pendla milli Íslands og Evrópu, fara stundum í dagsferðir og stundum nokkurra daga ferðir og taka flugvélarnar til og frá vinnu eins og strætisvagna.  Það er gaman að velta fyrir sér hver þróunin verður næstu fimmtíu ár í fluginu og það getur verið að það þróist öðruvísi en við sjáum fyrir núna, það getur verið að það komi til einhverjir nýir notkunarmöguleikar á flugvélum, eitthvað nýtt síldarævintýri.

Ég rifja hérna upp mína fyrstu flugferð, það var síðsumars 1970, ég var unglingur og hafði fengið vinnu í mötuneytinu upp í Þórisós en frændi minn Páll Hannesson var með fyrirtæki sem var með stíflugerð fyrir virkjun við Þórisós. Hann var að fara upp í Þórisós með lítilli flugvél og ég fékk far með og annar frændi minn líka. þetta var nokkuð einkennileg lífsreynsla, vélin hoppaði og skoppaði og hristist til og frá, við flugum í skýjaþykkni og  einu sinni kom allt í einu í ljós snarbratt fjall og vélin snögglega beygði fyrir fjallið og svo var farin önnur leið, eitthvað meðfram sjónum því lengi sá ég ólgandi stöndina á suðurlandi. Frændur mínir og flugmaðurinn sögðu ekkert á leiðinni og ég náttúrulega ekki heldur.

Svo um síðir lenti flugvélin á einhverri sléttu upp á hálendinu og menn komu á jeppum frá búðunum til móts við frænda minn. Þá fyrst fékk ég að vita að þeir hefðu allir talið sig í lífshættu á leiðinni og þessi flugferð  væri nú ekki eðlileg og við hefðum verið nærri því að hrapa þegar við næstum rákumst á fjallið, eitthvað sem ég vissi ekki því ég hafði engan samanburð. En eftir þessa flugferð hef ég aldrei verið hrædd í flugi. 

En hvað verður það sem knýr framþróun í flugi næstu áratugi og hverju mun það breyta? Verður leitað aftur að síld með flugvélum eða verður uppsveifla í flugi á olíuvinnslusvæðum í sjó þegar búið verður að finna olíu og farið að  vinna hana eða verður uppsveifla í flugi með ferðamenn bæði yfir haf og hálendi? Eða verða einhverjar vörur svo dýrmætar t.d. afurðir úr fiskeldi eða einhverri lífefnarækt að þær verða ferjaðar með flugi frá upprunastað á markað? Verða eftirlitsferðir og rannsóknarferðir með flugvélum um heimskautasvæði atvinna einhverra? Verður kannski hægt að senda vörur á milli svæða með fjarstýrðum mannlausum flugvélum?

Myndin er af síldarstúlku á Raufarhöfn, mynd frá Ljósmyndasafni Reykjavíkur, þar má fletta upp myndum frá síld og flugsögu þar. Hér er  ítalski flugbáturinn I-SLAN í Reykjavíkurhöfn í júní 1932.

  Ágúst 1924, flugvél. Fyrsta flugið til Íslands.

  1928 Súlan, flugvél Flugfélags Íslands, sjósett frá Steinbryggjunni.

Röð ríka fólksins - einkavædd löggæsla á flugvöllum

Það er í meira lagi undarlegt að ríkt fólk á saga class skuli geta farið í sérstaka hraðferð í gegnum vopnaleit og öryggiseftirlit. það kom fram hjá sýslumanninum í Keflavík að þessi hraðafgreiðsla væri bundin sérstakri fjárveitingu til þessa og get ég ekki skilið orð hans öðruvísi en svo að flugfélögin borgi fyrir sérafgreiðslu fyrir  þá viðskiptavini sína sem eru á forréttindafarrými.  Er eðlilegt að löggæsla og eftirlit opinberra aðila sé svona mismunandi eftir efnahag? Það er mjög niðurlægjandi að þurfa að fara í gegnum það öryggiseftirlit sem nú er á flugvöllum og get ég vel skilið að allir vilji gera það sem einfaldast og fjótlegast. Ég var fyrir nokkrum dögum að koma frá útlöndum og ég kom í gegnum Heathrow flugvöllinn og jafnvel þó það hafi gengið tiltölulega hratt þá er þetta óhemjuleiðinlegt og niðurlægjandi, alltaf einhverjar nýjar reglur (núna var bannað að fara með nema einn hlut í handfarangri) og fólki velt til og frá eins og sauðum sem leiddir eru til slátrunar. Ég hugleiddi á meðan ég beið í röðinni hvort maður ætti að láta bjóða sér þetta, hvort maður ætti ekki að haga ferðum sínum þannig í framtíðinni að fara bara til staða þar sem maður er ekki niðurlægður og rekinn til og frá og einhverju lögregluríki sem verður ömurlegra og lítur á mann sem hugsanlegan hryðjuverkamann. Mér finnst alltaf meira og og meira þegar ég fer í gegnum flugvelli eins og ég búi í ríki sem er eins og ráðstjórnarríkin gömlu, eftirlitsþjóðfélagi sem lítur á þegnanna sem sínu verstu óvini og sýnir þeim lítilsvirðingu.  Það er samt erfitt að takmarka ferðalög við staði þar sem ferðalangar mæta kurteisi, það er alls staðar þessar krumlur eftirlitssamfélagsins á flugvöllum. En hingað til hef ég þó haldið að það sama gilti fyrir alla sem ferðast á sams konar pappírum, þ.e. þegnar Evrópusambandsins og samstarfsþjóða þess. Ég hélt reyndar að þetta væri nú einmitt einn af kostunum við Evrópusambandið - að það stæði til að gera flæði milli landamæra einfaldari. Núna finnst mér alltaf meira og meira að það hafi verið blekking, þetta bandalag og þessir milliríkjasamningar snúist bara um að gera flæði peninga einfaldara og kannski líka flæði fólks ef það þarf að ferja það eitthvað á milli á vegum starfsmannaleiga til að skapa meiri peninga. Ég held líka að þessi hrakningur á fólki til og frá á flugvöllum þar sem maður þarf að veifa vegabréfi, fara úr skónum og afhjúpa handfarangur sé alveg gagnlaus, það voru menn vopnaðir plasthnífum sem stóðu að 11. september hryðjuverkunum og það verður eitthvað annars konar óvænt aðferð notuð við hryðjuverk í framtíðinni. Það má nú kannski líka benda á að hryðjuverkamennirnir 11. september ferðuðust á 1. farrými. Ég veit ekki hvort þeir fóru í gegnum einhverja hraðleit út af því.

Ég er eiginlega alltaf soldið beisk út í stjórnvöld í langan tíma eftir að ég hef farið í gegnum öryggiseftirlit á flugvöllum. Ég hugleiði þá alltaf að ganga til liðs við attac hreyfinguna og berjast fyrir frelsi fólks til að ferðast en berjast á móti óheftu og algjörlega eftirlitslausu flæði peninga. Núna þegar heilu byggðalögin eru lögð niður á Íslandi vegna þess að eignafólkið selur veiðiréttindin sín á íslensku fiskimiðunum (þið munið þessi fiskimið sem stendur í lögum að séu sameign þjóðarinnar) þá finnst mér ennþá meira varða að skoða þetta.

Ég verð ennþá beiskari og pirraðri ef Ísland er orðið þannig vettvangur auðmanna að þeir fá sérafgreiðslu á vegum löggæslu og opinberra eftirlitsaðila á flugvöllum.  Ég held að ef svona er látið viðgangast þó muni þetta bara vinda upp á sig og fleiri forréttindi koma til. Mér fannst gott að heyra að Birni Bjarnasyni dómsmálaráðherra finnst þetta líka einkennilegt og ég vona að hann vinni í þessu máli.

Talandi aftur um saga class, flestir Íslendingar sem ferðast á saga class eru að ferðast á vegum vinnu sinnar. Það er svo sem ekkert við því að segja þó að einkafyrirtæki vilji borga miklu meira fyrir sína starfsmenn en það er stórundarlegt að opinberir starfsmenn séu að ferðast á saga class. Það er mikið úrval og harðnandi samkeppni í flugferðum og það er engin ástæða fyrir okkur skattborgara að borga mörgum sinnum hærra fyrir flugferðir erinddreka okkar. Þeir geta bara ferðast á almennu farrými eins og við hin. 

Það er reyndar ekkert að því að fólk kaupi þjónustu í flugvélum og á flugvöllum sem er skraddarasaumuð að þörfum þess t.d.  fólk sem er mjög hávaxið eða leggjalangt kaupi sérstök þægilegri sæti í flugvélum og fólk sem þarf að bíða lengi eftir tengiflugi kaupi aðgang að setustofu, hvildarherbergi og nettengingu á meðan það bíður. En þessi snobb og forréttindahugsun sem Saga Class gengur út  þar sem forréttindastéttin á aldrei að blandast saman við almeninng er alveg á skjön við það samfélag sem ég vil lifa í. Sagan geymir allt of mörg ömurleg dæmi um svona aðskilnaðarstefnu, stundum eftir uppruna eða litarhætti, stundum eftir kynferði og stundum eftir efnahag. Á hverju ári þá held ég þann fyrsta desember upp á dag Rósu Parks sem neitaði að sitja á sérstökum stað í strætisvagni, hún var uppi á tíma þar sem eðlilegt þótti að í samgöngutækjum væri hinir þeldökku sem líka voru nú alltaf þeir fátæku mættu ekki sitja nema á ákveðnum stöðum í vagninum. Sums staðar á Indlandi er hinir lægst settu kallaðir hinir ósnertanlegu og forréttindastéttin má ekki til þess hugsa að hafa samneyti við þá, hinir ósnertanlegu mega ekki einu sinni drekka vatn úr sama brunni og forréttindastéttir.

 

Chomsky samsæriskenningar

Lími þessa löngu kanadísku mynd "Manufacturing Concent" hérna inn á bloggið. Hún er næstum þriggja klukkustunda löng. Það er aldrei að vita nema ég nenni að horfa á hana til enda. Mér finnst alltaf gaman af svona kenningum um samsæri og plott en ég vildi óska að Chomsky væri aðeins meira sannfærandi.

 

amp;hl=en"

Þessir hafa skrifað nýlega um Chomsky á íslensku:

Andrea Ólafs Chomsky, einn greindasti maður heims - talsmaður sannleikans

Jóhann Hauksson Pæling 

Áróðurslíkan fyrir lýðræði

Um hvað snýst kenning Chomskys um allsherjarmálfræði (universa

Frá Saussure til Chomskys

 Ég hef nokkrum sinnum vitnað í Chomsky t.d. hérna:

Bakslag? Getur það orðið verra?

Blóðugur endir í Beslan .... byrjun á hverju? 

 

 

 

Austurvöllur, tjaldstæði bænda

Það er gaman að rekja söguna og tíðarandann  í gegnum ákveðna staði. Ég skoðaði Austurvöll fyrri tíma. Núna glymur þar tónlist og stórar bjórauglýsingar blasa við eins og ég rakti í síðasta bloggi því núna er tími bjórbaróna og neysluhyggju á Íslandi.

Á vefsíðu Dómkirkjunnar rakst ég á þessa skemmtilegu frásögn:

 Austurvöllur var lengi helsta tjaldstæði bænda, er þeir komu verslunarferðir til Reykjavíkur. Hann var og notaður sem hirtingarpláss. Það var t.d. árið 1829, er Húnvetningur nokkur, Sveinn Sveinsson frá Breiðabólsstað í Vatnsdal, og félagar hans tveir, er uppvísir höfðu orðið að þjófnaði, voru að úrskurði Ulstrups bæjarfógeta hýddir opinberlega á Austurvelli. Hýðingu þeirra framkvæmdi böðull bæjarins, Guðmundur Hannesson, sem nefndur var "fjósarauður". Er þetta síðasta hýðing, sem sögur fara af í Reykjavík.(593) Benedikt Gröndal segir frá því í Dægradvöl, að þegar einn af brennivínsberserkjum bæjarins á 19. öldinni, Guðmundur í Traðarkoti lést, hafi annar slíkur berserkur staðið fyrir útförinni, en það var Hróbjartur Ólafsson formaður og sundkappi. Segir Gröndal svo frá: " . . . báru fjórir brennivíns-berserkir líkkistuna yfir Austurvöll augafullir, og duttu allir með hana kylliflatir. Þá var Austurvöllur eintóm flög og djúpar gryfjur, og stöku grastó á milli; þar voru heilar tjarnir á vorin og varla fært yfir." (594) Frydensberg bæjarfógeti mun hafa bannað það árið 1806, að menn bæru "ösku, móköggla eður önnur óhreinindi í kirkjugarðinn eða þann svo kallaða Austurvöll, ellegar á nokkurt kaupstaðarins pláss, heldur annaðhvort niður í fjöru eða á annan afskekktan stað".

Á þjóðhátíðinni 1874 færði borgarstjórn Kaupmannahafnar Íslendingum höggmynd þá, er Albert Thorvaldsen gerði af sjálfum sér. Var ákveðið að setja hana upp á Austurvelli, og þar var hún afhjúpuð á afmæli listamannsins 19. nóvember 1875. Vegna þessa þurfti að gera vellinum til góða. Hann var því sléttaður og tyrfður sumarið áður, lagðir um hann gangstígar og hann loks girtur. (595) Þaðan var þó stutt í sóðaskapinn, því Þjóðólfur segir frá því þetta sama ár, um leið og kvartað er yfir bágu ástandi kirkjuhússins, að það særi tilfinningu hvers þess manns, sem vill, að Guðs musteri sé haldið sem þokkalegustu "að sjá þann óþverra, sem menn eins og gjöra sér að skyldu að safna rjett fyrir framan kirkjudyrnar. Rjett fram undan dyrunum, skammt frá tjörninni, hefur einhver látið bera heilmikið af ösku; rjett hjá eru móhraukar, og svo kúamykja - þetta blasir á móti manni strax og maður kemur út úr kirkjunni, ekki að tala um rusl og óþverra, sem sjá má allstaðar í kringum hana. Þetta er ófyrirgefanlegt skeytingarleysi og bænum til minnkunar. Forstöðumaður kirkjunnar ætti þó að sjá um, að plátzinu í kringum hana væri haldið svo hreinlegu sem mögulegt væri."(596)

Austurvöllur var rammlega girtur allt fram á fjórða áratug aldarinnar og síðast með járngrindum miklum. Snemma skapaðist sá siður, að lúðrasveitir bæjarins nýttu völlinn til að leika fyrir bæjarbúa. Þetta var lengi gert, t.d. er fólk kom frá messu á páskadagsmorgun. En lúðrasveitamönnum varð ekki alltaf auðgengt inn á svæðið. Morgunblaðið birti í október 1921 skoplega frásögn af því, er hljóðfæraleikarar hornaflokkanna Hörpu og Gígju, sem komu að vellinum læstum, urðu að klifra yfir grindurnar og hætta þannig limum sínum og fatnaði. Síðan segir blaðið: "Hugsanlegt er . . . að nauðsyn geti verið á að loka þessum helgidómi (!) fyrir öllu lifandi, svo að ekki verði raskað friði þeim, sem þar á ef til vill að ríkja. En sé það á annað borð leyfilegt fyrir hljóðfæramennina að klifra þarna yfir grindurnar til að skemmta fólki, væri miklu viðkunnanlegra að láta hvorn flokkinn fyrir sig hafa lykil að vellinum, svo að þeir geti gengið þar inn eins og frjálsir menn."(597)

 Á leitarvefsíðu ljósmyndasafns Reykjavíkur má finna margar sögulegar ljósmyndir frá Austurvelli (slá inn leitarorðið Austurvöllur) sem sýna hvernig þar var umhorfs.

Hér er mynd frá 1900 af hestum í miðbænum.

Hérna er mynd frá 1920-30 sem sýnir rimlagirðinguna sem var utan um völlinn.

Mig minnir að ég hafi einhvers staðar lesið að karakúlféð hafi verið geymt á Austurvelli fyrst eftir að það var flutt til landsins.  

Hvar skyldi styttan eftir Bertil Thorvaldsen vera núna, þessi sem stóð á Austurvelli?

Það virðist hafa verið á tímabili járngrindverk í kringum styttuna og síðan á öðru tímabili járngrindverk í kringum Austurvöll. 

Er búið að leigja Austurvöll?

Það eru nokkrir helgistaðir á Íslandi. Meðal þeirra eru Þingvellir, Esjan og Austurvöllur.  Það gerist allt á Austurvelli, það er miðdepill Íslands á þessari torfu þarna í miðbænum milli hafnarinnar og tjarnarinnar og  þar mætir fólk til að baula og púa á ríkisstjórnina eða mótmæla því sem þarf að mótmæla hverju sinni, þar spóka Íslendingar sig á sólardögum og sjálfur Jón forseti  er heiðraður þar árlega á sautjándanum(hér hrópum við ferfalt herra á þessu bloggi húrra,húrra, húrra, húrra) og svo er kveikt þar á Oslójólatrénu fyrir öll litlu börnin í desember.  

Af því að Austurvöllur er svona heilagur og máttugur staður þá finnst mér dáldið slæmt ef það er búið  að leigja plássið  þarna undir einhverjar afar hávaðasamar bjórauglýsingar. 

Ég fór á Austurvöll í gær síðdegis með dóttur minni og litlu systurdætrum mínum og ætluðum við að setjast þar á kaffihús og njóta veðurblíðunnar. En þá var þar hvergi líft fyrir ferlegum hávaða en einhverjir menn  sem ég gat ekki betur séð að væru á vegum bjórframleiðanda voru að spila þar músík úr gjallarhorni sem þrumaði yfir allt nágrennið og höfðu stillt upp einhverjum risastórum bjórauglýsingum.  Reitingur af fólki sat á grasinu í kringum þá og reykti og drakk bjór eða annað áfengi úr dollum og flöskum. 

Er þetta viðeigandi "skemmtan" um miðjan dag á Austurvelli? Ég hörfaði undan með börnin og ég veit um nokkuð marga fullorðna og börn sem hættu við að fá sér að borða eða drekka kaffi á veitingahúsunum kringum Austurvöll.  Hvað borgar þessi bjórframleiðandi/bjórseljandi mikið fyrir auglýsingarnar og  aðstöðuna þarna á Austurvelli og fyrir að taka yfir grasflötina í miðbænum og hrekja fjölskyldufólk og fólk sem vill njóta miðbæjarins í næði  í burtu? Er skynsamlegt að að breyta Austurvelli svona í leikvang fyrir bjórframleiðendur og bjórsala til að kynna vörur sínar? Eða er þetta bara tímanna tákn, er miðdepill Íslands svona í dag og sýnir þetta hverjir ráða og hverjum bjallan glymur í íslensku samfélagi?  

hér fyrir ofan eru myndir sem ég tók á Austurvelli í gær og hér er 30 sekúndu vídeó af því sem fram fór. Ég tek fram að tónlistin var miklu háværari en virkar á vídeóinu, það heyrðist ekki mannsins mál fyrir hávaða í tónlistinni.

 
Það er áhugavert að skoða lögreglusamþykkt Reykjavíkur og spá í hvað almennir borgarar geta gert ef það sem gerist á almannafæri stuðar þá. Hér eru nokkur ákvæði:

 Samkvæmt lögreglusamþykktinni mega menn ekki  þyrpast  saman, ef það truflar umferð eða veldur vegfarendum öðrum óþægindum. Lögreglustjóri getur bannað notkun hátalara, hljómflutningstækja, hljóðfæra eða annars þess háttar á eða við almannafæri, ef ástæða er til að ætla að hún valdi ónæði eða truflun. Lögreglan getur vísað þeim mönnum í burtu af almannafæri, sem vegna ölvunar eða annarar háttsemi sinnar valda vegfarendum eða íbúum í nágrenninu ónæði eða hættu.Þá er óheimilt að koma fyrir auglýsingaskilti á almannafæri nema með leyfi borgaryfirvalda.Borgarstjórn er heimilt að banna neyslu áfengis á tilteknum tímum á tilteknum svæðum borgarinnar. Slíka samþykkt skal tilkynna lögreglustjóra og birta almenningi.

Borgarstjórn getur sett sérstakar reglur um umgengni í skemmtigörðum, kirkjugörðum, leikvöllum og öðrum slíkum svæðum, enda séu reglurnar festar upp við innganginn eða á öðrum áberandi stað.

Ég velti fyrir mér hvort borgarstjórn hafi sett einhverjar reglur og hvort þessi uppákoma í gær hafi verið með velþóknan og blessun borgarstjórnar. Ég hef verið mjög ánægð með hve harður Vilhjálmur borgarstjóri er í afstöðu á móti spilavítum og vona að hann og aðrir í borgarstjórn vilji beita sér fyrir betri áfengismenningu og minni drykkju í Reykjavík.