Ný forusta í Framsóknarflokknum, nýjar áherslur

Það er óhjákvæmilegt að stjórnmálaflokkar á Íslandi breytist núna eftir hrunið og endurmeti afstöðu sína til allra mála, ekki síst sérstaklega efnahagsmála og öryggismála. Ég held að Íslendingar átti sig ekki ennþá  á því hve mikilvægt er að vera ekki einn á köldum klaka. Ísland þarf að vera í bandalagi við aðrar og öflugri þjóðir sem hafa sömu hagsmuni og Ísland.  Ísland naut í marga áratugi  góðs af því í samningum við Bandaríkin að hafa þótt mikilvægur bandamaður vegna staðsetningar og hér var herstöð. Nú er bandamaðurinn og verndarinn í vestri horfinn á braut og ekki sýnilegt að það ríki hafi áhuga eða bolmagn til að styrkja stöðu sína á Norðurslóðum. Helstu bandalagsríki Íslendinga og viðskiptaþjóðir eru Norðurlönd og aðrar Evrópuþjóðir. Bankahrunið hefur sýnt að það er erfitt fyrir smáþjóð með örsmáan gjaldmiðil að standa af sér þær sviptingar sem verið hafa í fjármálalífi heimsins.

Það er erfitt að sjá aðra valkosti í stöðunni en að sækja eftir inngöngu í Evrópusambandið. Alþingi er þegar orðin eins konar afgreiðslustofnun og stimplunarstaður fyrir lög sem þaðan koma.  Fólkið flæðir á milli og fjármagnið flæðir á milli. Það er augljóst hagræði af því að hafa sama gjaldmiðil og önnur Evrópulönd.

Ef horft er langt fram í tímann, lengra en sem nemur þeirri kreppu sem núna gengur yfir þá verður að skoða stöðu Íslands á landakorti heimsins. Stöðu þar sem fámenn og herlaus og einsleit  þjóð býr í landi með viðkvæma heimskautanáttúru og með  miklar orkuauðlindir bæði innan lands og hugsanlega líka í sjó.  Í heimi þar sem nágrannaþjóðir okkar deila hart um aðgang að orku og akkúrat núna Evrópa er háð Rússlandi með orkuaðdrætti þá mun verða hart barist um yfirráð yfir orkuauðlindum.  Þetta er ekki eingöngu spurning um peninga og gróða, þetta er líka spurning um hernaðarlegt mikilvægi þess að hafa yfirráð yfir orku. Stórveldi munu ekki hika við að heyja stríð til að tryggja sér aðgang að orku. 

Það þarf að breyta kúrsinum í öllu á Íslandi, það þarf að stýra stofnunum öðruvísi, það þarf að endurskoða viðhorf til einkavæðingar versus ríkiseignar. Eina skynsamlega leiðin er að hverfa aftur til  nýrrar samvinnuhreyfingar sem er í takt við nýja tíma. En það þarf líka nýja sýn í utanríkismálum og fólk þarf að átta sig á að bæði íslensk stjórnmál og alþjóðamál koma öllum við. Íslendingar verða að endurskoða og endurmeta afstöðu sína til bandalaga við aðrar þjóðir,  það liggur mikið á að vera í öflugu hagsmunabandalagi með öðrum þjóðum. Það eru ekki eingöngu Evrópuþjóðirnar.

Það verður endurnýjun í forustuliði Framsóknarflokksins um helgina og það verður spennandi að fylgjast með því. Það þarf að veljast til forustu fólk sem skynjar kall samtímans á nýja samvinnuhugsjón og fólk sem skynjar þann nýja veruleika sem við búum við bæði innanlands og í alþjóðamálum.

Lagt til að sótt verði um aðild að ESB

Gaza

Ljóð eftir Ingibjörgu Haraldsdóttir

Öryggi

Við ræddum öryggismálin:
vissara að spenna beltin
ganga yfir á grænu ljósi
vefja sig treflum og taka vítamín
hætta að reykja
drekka
allt er svo hættulegt nú á dögum
mengunin voðaleg (blómin sem visna)
og margt er fitandi: rjóminn
þrengir að hjartanu
ofbeldið eykst segja félagsráðgjafarnir
daprir og ábyrgir
vissara að halda sig
heima á kvöldin.

Við ræddum málin af einurð
og fyrirhyggju
en þá barst fréttin af skjáum:
stríðið var hafið.

Við sátum þögul eitt andartak.
Svo slökktum við á sjónvarpinu
og tókum upp léttara hjal.

Ísraelar á krossgötum

Mannkynsfrelsaraheilkennið

Þær aðstæður sem eru núna í íslensku samfélagi munu ekki verða til að auka rósemi þeirra sem enga hafa fyrir. Þetta ástand tjúnar upp fólk. Ástþór er maður myndmálsins, hann byrjaði sinn feril á að framkalla myndir fyrir fólk og það var nýstárleg framköllunarþjónusta. Ég notaði hana einu sinni og fékk myndir til baka í svolítið skrýtnum litum og með bréf sem afsakaði að filmurnar hefðu eitthvað hnjaskast og ekki væri hægt að taka eftir þeim. Það gerði nú ekkert til, aldrei stóð til að taka eftir þessum myndum og núna myndi ég bara skanna þær inn.

En Ástþór heldur áfram að framkalla myndir og senur og þær eru í ennþá skrýtnari litum en áður. Hann notar líka stundum skrýtna sviðsmynd, hann tekur myndir af þeim sem taka myndir af heiminum og ber á glugga. Ekki eins og hinir andlitslausu berja á glugganna á Borginni. Það er ekki hans stíll að vera andlitslaus, hann sem er næstum forsetinn af Íslandi, friðaspekúlantinn sem á í sífellum ófriði og mannkynsfrelsarinn sem  er mannýgur. Hann sem ærist í að mótmæla sukkinu og svínaríinu fyrir hrunið en virðist sjálfur eða friðarsamtök sem hann stendur að reka  netspilavíti sb hið neyðarlega Ip tölu mál.  Ástþór guðaði á glugga DV fyrir einhverjum misserum, hann leigði kranabíl og lét ferja sig upp og skaut og skaut með myndavél sinni inn um gluggann. Þetta voru einhver mótmæli út af umfjöllun DV sem náðu einhverjum myndaskotum af Ástþór eða konu hans sem honum líkaði ekki. Ástþór hefur oft áður sýnt viðlíka jólasveinalega hegðun, hann reyndi að stela senunni um árið þegar friðargangan fór niður í bæ með því að mæta útataður í tómatsósu og jólasveinabúning. Ef ég man rétt þá fór hann líka að skrifa hótunarbréf til ráðamanna og var stungið inn.

Sennilega er Ástþór komin á  sama stig í jólasveinafílingnum núna og þó það sé partur af góðu samfélagi að menn eins og Ástþóri séu á röltinu eins uppdubbaðir og þeir vilja þá á ekki að vera blindur á merki um að fólk hafi tjúnast of mikið upp. Það getur verið hættulegt.

Það hafa margir jólasveinar í gegnum tíðina gefið sig út fyrir að vera mannkynsfrelsarar en það er nú bara þannig að lausnin fyrir Ísland er að jólasveinarnir hverfi af sviðinu.

Lá við að fundurinn leystist upp

Hagræðing í ríkisrekstri er ekkert bannorð

Enginn stjórnmálamaður á Íslandi hefur náð í gegnum kosningu með því að koma með áætlanir um hagræðingu og sparnað. Það hefur verið bannorð í stjórnmálaumræðu og það sem verra er - þetta hefur verið notað til að réttlæta einkarekstur og fordæma rekstur í almannaeigum.

Ef ekki er hægt að spara og hagræða í fyrirtækjum í ríkiseign þá er sú leið farin að einkavæða þau og reka eftir hagnaðarsjónarmiðum. En hvort vill fólk - glórulausa einkavæðingu sem felst í því að fyrirtæki í almannaeign eru einkavædd og strax fara hinir nýju eigendur í að skera frá allt sem skilar ekki nógu miklum hagnaði en koma því sem myndar hagnað inn í einhver eignarhaldsskálkaskjól - eða hagræðingu í ríkisrekstri?

Hvort vill fólk að horfst sé í augu við að það verður að hagræða og aðlaga í opinberu heilbrigðiskerfi - eða að það sé farið út í einkavæðingu og einkarekið kerfi sem mun alveg örugglega þjóna best þeim ríkustu og þeim sem eru hér miðsvæðis?  Það er hagsmunamál allra Íslendinga að það sé hagrætt í heilbrigðiskerfi og eitt af því sem verður að skoða er spítalar og skurðstofur.

Það er engin stjórnmálaleg ábyrgð hjá vinstri grænum eða öðrum stjórnmálaflokkum sem aðhyllast ríkisrekstur að láta eins og það sé ekki hægt að hagræða og breyta og ef til vill leggja niður starfsemi á einum stað vegna þess að hún er hagkvæmari á öðrum stað.

Það má alveg nota hagkvæmnismælikvarða í ríkisrekstri, það er ekkert bannorð.

Mestu skúrkarnir meðal ráðherra á Íslandi í dag eru ekki þeir sem eru að reyna að skera upp og hagræða og breyta kerfi sem auðsýnilega þarf að breytast, mestu skúrkarnir eru þeir sem lugu okkur full og þóttust vera gæslumenn okkar í efnahagsmálum en voru mest í að leyna vandanum og velta á undan sér. Og ansi miklir skúrkar eru þeir líka sem stunduðu óhefta fyrirgreiðslupólitík fyrir sig og sína ættmenn. Svo eru sumir sem hafa verið æði verklitlir þó þeir hafi setið á þingi, kannast fólk við að Sigurður Kári hafi gert eitthvað annað en reyna að selja áfengi í kjörbúðum og kannast fólk við að Bjarni Benediktsson hafi gert eitthvað annað en veita tengdadætrum stjórnmálamanna hraðafgreiðslu í gegnum ríkisborgararétt? 

Hmmm... hvað varð annars af hátæknispítalanum sem við þjóðin áttum að fá fyrir alla peningana sem fengust fyrir einkavæðinguna? Gufaði það fé upp eins og Gist samvinnusjóðurinn? 

Ráðherra segi af sér

Andlitslaus andspyrna og nornaveiðar

Ný fatatíska er að ryðja sér til rúms á Íslandi. Hún sækir efnivið í erlenda tísku, minnir mig á Zorró bækurnar og Skugga teiknimyndasögurnar  sem ég las í bernsku en þar var hetjan alltaf í dulargervi.  Vonandi fær þessi nýja tíska  fljótlega einhver einkenni Íslands og má benda mótmælendum á að koma sér upp zapatista vetrarhúfum, þær henta miklu betur fyrir íslenskar aðstæður næstu mánuði en þessir skjóllitlu klútar. Ég  skynjaði trendið fyrir ári síðan og  póstaði einmitt þá í janúar leiðbeiningar um hvernig átti að gera svona húfur, sjá hérna Föndur dagsins : Zapatista vetrarhúfur

En það er áhugavert að skoða hina andlitslausu andspyrnu og hvern hún teiknar upp og persónugerir nú sem andstæðinga og  hvaða persónur hún  tengir hrun íslenska bankakerfisins. 

Er það Bjarni bankamaður eða einhver af þeim íslensku auðmönnum sem mokuðu fé til sín og skildu okkur eftir í forinni með skuldirnar og áhyggjurnar og baslið? Nei. Bjarni mætti keikur til leiks á brunaútsölurnar  á Íslandi og fékk inni í kastljósi og fjölmiðlum með kombakk.

Eru  það hinir auðugu eigendur íslenskra fjölmiðla og einkaþotueigendur og dílerar Íslands sem ráðist var á og persónugerðir fyrir hrunið? Eru það Björgúlfsfeðgar, er það Jón Ásgeir sem hinir andlitslausu ráðast á? Eða einhver af þeim tuttugu eða þrjátíu sem settu Ísland á hausinn? 

Eru það mennirnir sem ennþá eiga nánast alla íslensku fjölmiðla, mennirnir sem ennþá halda í marga valdaspotta hérna og eru í þeim fjárhagsvandræðum mestum að þeir reyna að selja einkaþoturnar og stunda vöruskipti með hlutafé og  halda sig til hlés þangað til góður tími kemur til að kaupa upp meira af Íslandi.

Hver á allar fasteignir miðsvæðis í Reykjavík? Hafa hinir andlitslausu áhuga á því að rekja slóðina frá eignarhaldsfyrirtæki yfir í eignarhaldfyrirtæki yfir í ennþá eitt eignarhaldsfyrirtæki .... eða tapa þeir þráðinum í kerfi gerviviðskipta sem voru einmitt gerð í því augnamiði að láta okkur tapa þræðinum?

Voru alþingismennirnir Pétur Blöndal eða Illugi Gunnarsson sem urðu skotspænir hinna andlitslausu? Ærin eru tilefnin ef saga þessara manna er skoðuð. 

Er ef til vill  myndrænna og auðskildara að setja upp klút og fara um miðbæinn og staðnæmast við banka þar  frekar en að rekja fjármálaslóðina þar sem aðrir hafa líka dulbúist en ekki með dulum fyrir andlitið heldur með þeim klækjum sem nútíma kasínókapitalismi  og bankaleynd gerir mögulega.

Í fréttinni stendur:

"Fjöldi fólks með svartar grímur krafðist breytinga í íslensku þjóðfélagi, afsagnar yfirmanna bankanna sem setið hefðu í skjóli gamla valdakerfisins og ábyrgðar ráðamanna."

Svo kom fram að mótmælendur hefðu á táknrænan hátt borið Elínu Sigfúsdóttur bankastjóra út.  Er hún ábyrg fyrir hruni íslenska bankakerfisins, er hún persónugervingur þess sem andspyrnan á Íslandi á að beinast að? 

Það hentar ágætlega útrásarvíkingum, stjórnmálamönnum og öðrum þeim sem núna vilja ekki læti í kringum sig og sína fjármálagerninga að það mæði á Elínu Sigfúsdóttur bankastjóra.  En þeir sem hafa fylgst með ferli Elínar vita hve ómaklegar þessar árásir eru.

Vissulega var hún einn af stjórnendum í Landsbankanum fyrir hrunið en hún hafði starfað í Landsbankanum frá árinu 2003 og þar áður í meira en aldarfjórðung í íslenskum bönkum. Vissulega hafði hún ofurlaun miðað við okkur hin. Það má vel gagnrýna hver launakjör yfirmanna í bankakerfinu voru fyrir hrunið. 

En mér vitandi er ferill Elínar Sigfúsdóttur í bankakerfinu flekklaus. Raunar þekki ég hana vel því við urðum vinkonur strax í háskóla og unnum saman í mörg ár á sumrin meðfram háskólanámi í bókhaldi. Allir sem hana þekkja hafa sömu sögu að segja, Elín er úrvalsmanneskja sem allir treysta og öllum er hlýtt til.

Elín komst ekki í þá stjórnunarstöðu sem hún gegndi í bankakerfinu með plotti og vinskap við spillta pólítíkusa. Hún vann sig upp og það tók langan, langan tíma. Elín var framkvæmdastjóri fyrirtækjasviðs Landsbankans þegar hrunið varð. Hún hafði áður starfað í Búnaðarbankanum gamla í tuttugu og fimm ár, byrjaði í hagdeild og vann sig upp en flutti sig svo yfir í Landsbankann þegar  Kaupþing tók yfir Búnaðarbankann.

Ef ég man rétt þá var Elín ein fyrsta konan til að sitja í bankaráði íslensku bankanna og það voru ekki auðjöfrarnir og fjárhættuspilararnir sem völdu hana til þess starfa. Það voru samstarfsmenn hennar, hún var fulltrúi  grasrótarinnar, fulltrúi starfsmanna bankans í bankaráðinu og hún hefur alltaf notið  trausts samstarfsmanna sinna.

Það eru ekki margar konur sem hafa náð langt í íslensku bankakerfi og það er áhugavert að sjá að skyndilega við algjört hrun íslenska bankakerfisins eru konur kallaðar til  að stýra tveimur af þremur bönkum. Ég geri ráð fyrir að það hafi verið nauðsynlegt rétt eftir hrunið að þar kæmi til fólk sem hefði einhverja þekkingu á þessum stofnunum m.a. vegna þess uppgjörs gamla og nýja tímans sem óhjákvæmilega þarf að fara fram. 

Það hafa komið upp á yfirborðið samningagjörðir m.a. afskrifun skulda upp á hundruðir milljóna við lykilstjórnendur í bönkum. Þessir samningar um niðurfellingu skulda og að láta einkafyrirtæki  yfirtaka skuldina eru mjög vafasamir og hneyksli að fólk sem hefur þegið slíka umbun stýri nýju bönkunum. Þessir samningar voru gerðir hjá Glitni við lykilstjórnendur þess banka.  En mér vitanlega tengist Elín Sigfúsdóttir ekkert slíkum óheiðarlegum fjármálagörningum og raunar hef ég ekki heyrt af niðurfellingu skulda vegna hlutabréfakaupa bankastarfsmanna í Landsbankanum.

Ég held að það sé allt í lagi að beina gagnrýni margra þéttingsfast í ákveðna átt, það virkar vel að fókusera á ákveðið takmark. En það er hættulegt ef andlitslausir andspyrnumenn gerast ginningarfífl þeirra sem gjarnan vilja láta athyglina beinast frá sér yfir á þá sem eru núna í hreinsunarstörfum eftir bankahrunið.

Elín borin út úr bankanum

Rafmagnaður fundur hjá Framsókn í Reykjavík

Það er óhætt að segja að félagsfundur okkar Framsóknarmanna í Reykjavík hafi verið rafmagnaður. Straumurinn liggur til Framsóknarflokksins þessa daganna, margir ganga í flokkinn og það var greinilega  smölun í gangi á fundinn. Það voru miklar eldglæringar í lofti og það stefndi í að fundurinn yrði hreinlega yfirtekinn, tillaga stjórnar felld  og fundarstjóri settur af og keyrð í gegn tillaga  annarra um fulltrúa á kjörþing.

Ég er í stjórninni og studdi að sjálfsögðu tillögu stjórnarinnar enda fannst mér hún ljós og það höfðu margir unnið saman að því að tilnefna fulltrúa  en sú tillaga sem kom fram á fundinum kom á óvart. Það er ljóst að það verður kosin ný forusta í Framsóknarflokknum á flokksþinginu í janúar og þessi átök eru partur af því. Það skiptir miklu máli að tryggja sér sem flesta kjörmenn í Reykjavík.  Margir töluðu, þar á meðal ég og hvöttu til að það yrði reynt að ná samkomulagi og það tókst sem betur fer eftir að nokkrum sinnum hafði verið gefið fundahlé svo hægt væri að búa til einhvers konar samningstillögu. Hún var svo samþykkt með einu mótatkvæði.

Fundurinn var svo fjölmennur að fundarsalur Framsóknarflokksins sprakk og varð að flytja fundinn í Þjóðleikhúskjallarann. Hér er mynd sem ég laumaðist til að taka af þeim sem voru að reyna að sætta stríðandi aðila í einu af fundarhléinu, samninganefndin óformlega lokaði sig inni í eldhúsinu að ég held.  Hugsanlega hefur það ráðist í þessum þreifingum hver verður næsti formaður Framsóknarflokksins og hugsanlega hefur það ráðist af þeim sáttum sem voru á fundinum hver framtíð Framsóknarflokksins verður. Það vilja allir breytingar á stjórnmálaflokkum og hrunið á Íslandi mun kalla á meiri stjórnmálaþátttöku og því virkara og betra lýðræði sem við höfum þeim mun minni líkur eru á að hér verði algjör skálmöld. En það er ekki rétt leið að taka yfir fundi, það er rétt leið að reyna að semja og vinna saman og hlusta á sjónarmið allra.

 

ssss

Hiti á fundi framsóknarmanna

Ógöngur 2008 - Þegar Borgin rumskar

Ég held mína þrettándagleði hér á blogginu með því að bjóða upp á frumsýningu á kvikmynd minni Ógöngur 2008 sem er meira en 28 mínútur og er mín frásögn af neyðarblysförinni og kryddsíldarmótmælunum á gamlársdag. Slóðin er http://www.esjan.net/kryddsild/ogongur/

Það þýðir sennilega ekki nema fyrir þá sem eru með frekar hraða nettengingu að sjá þetta, það þarf að bíða smátíma í byrjun áður en myndin byrjar að spilast.

Þessi frumraun mín í kvikmyndum lengri en 10 mínútur er gerð í sönnu kreppudogma, ég klippti ekkert til og skeytti saman í tímaröð allar þær vídeóklippur sem ég tók upp af þessum atburði. Vil ég þakka öllum þeim sem voru persónur og leikendur í þessari kvikmynd og sérstaklega þakka tónlistina og hljóðeffectana sem eru blys, pottar, rúðubank, sleifar, hróp, klapp, þvottabretti og ýmis önnur hljóðfæri.

Eins og  Alfred Hitchcock þá er ég einn af leikendunum, ég kem fyrir í byrjun og leik frelsisstyttuna sem í þessari ævintýramynd á mörkum veruleika og draums er í  myrkri og frelsiskyndillinn er bleikt neyðarblys sem baðar himininn, ekki á frelsiseyjunni út af New York heldur á eyjunni Íslandi, eyjunni sem sendir neyðaróp út í geiminn í lok ársins 2008. 

Það hafa margir aðrir séð hversu ljóðræn og ævintýraleg atburðarásin var, sjá þessar frásagnir:

Veruleikarof (nei.is)

Kryddsíld - Bardaginn á Borginni (Eyþór Árnason)

Í tilefni af þessum atburði -hvort sem við köllum hann bardaga eða veruleikarof þá hef ég ort upp að nýju ljóðið mitt. Ég er eins ljóðs skáld og þetta ljóð er eldfimt töfraljóð sem tekur á sig blæ eftir viðburðum.  Ég breytti ljóðinu þannig að núna er stór stafur í Borgin.

 

Eldborg

Þegar Borgin rumskar
læðist steinolíustrákurinn
inn í grátómu húsin
tifar á strengjasteypunni
og safnar sprekum í eldinn.

Þegar borgin sprettur á fætur
með sírennuvæli, hrópum og skarkala
og gráir bólsrar teygja sig til himins
þá veit hann
að þeir njóta eldanna best
sem kveikja þá.

Jólin kvödd með virktum

Gas, gas

Það er   gasskortur víða í Evrópu og það  virðist tengjast  gasleiðslum sem liggja í gegnum  Úkrainu og því að rússneska fyrirtækið Gazprom hefur hætt að afgreiða gas þangað  vegna ógreiddra reikninga og hugsanlega líka af stjórnmálaástæðum - Úkrainia er ekki lengur partur af Sovétríkjum sem standa saman af sér áföll. Fjórðungurinn af gasi til EU landa kemur frá Rússlandi og af því er 80 % pumpað í gegnum Úkrainu. Lettland, Finnland, Slóvakía og Eistland fá allt sitt gas frá Rússlandi, Búlgaría, Lithauen og Tékkland langmest af sínu gasi og Grikkland, Austurríki og Ungverjaland meira en helming. Það er neyðarástand og þetta er eldfimt ástand í stjórnmálum.  Það hlýtur að vera mest neyðarástand í Úkrainu, það ríki hefur farið einna verst út úr fjármálakreppu heimsins og það hlýtur að vera neyðarástand ef þar er tappað af gasi sem þegar hefur verið selt til annarra þjóða. Sjá nánar þessa grein á BBC  European gas supplies disrupted

Út af svona málum geta menn farið í stríð. Þessar fréttir sýna okkur líka hve viðkvæmur hinn samtengdi heimur er.  Leiðslur og flæðilínur viðskipta liggja um mörg ríki og í gegnum ríki og þetta virkar ekki ef einhverjir stöðva flutningana og teppa línurnar. Þessar fréttir sýna okkur líka það sem allir vita sem fylgjast með magntölum viðskipta - það er fyrirsjáanleg mikil orkukreppa í heiminum og slagsmál þjóða til að tryggja fólkinu sínu þann aðgang að orku sem nauðsynlegur er fyrir mannlíf og atvinnu.

Baráttan um orkuauðlindir á Norðurslóðum verður hörð. 

Lýsa yfir neyðarástandi í Slóvakíu

Nornalýðræði

Á kryddsíldarmótmælunum voru hrópuð mörg slagorð. Sum voru í gríni svona eins og "Málmblendi í miðbæinn" og "Álver í Árbæinn" en það var meiri alvara í öðrum eins og "Vanhæf ríkisstjórn".Þar var líka hrópað "Lýðræði - ekkert kjaftæði". Það stuðlast nú vel og auðvelt að söngla er ekki lýðræði einmitt að hluta fólgið í kjaftæði? Í umræðunni, í því að greina stöðuna og leita lausna, í því að fólk upplýsi hvert annað og tali saman? Er lýðræði fólgið í kosningum?

Það vilja margir kosningar strax. Það eru nú margir á Íslandi sammála um  í dag að þessi ríkisstjórn hafi ekki umboð hjá þjóðinni til að binda okkur niður í skuldaklafa um aldur og ævi. Það er því eðlileg krafa kjósenda að það fari sem fyrst fram kosningar. Það kemur EBE voða lítið við og það er bara yfirklór ef fólk heldur að það sé einhver skyndiplástralausn að ganga í EBE til að skipta út gjaldmiðli. Það tekur langan tíma og óvíst að Íslandi takist á næstu árum að uppfylla þau skilyrði sem þarf.

En kosningar eru ekki frekar en EBE aðildarumsókn einhver töfralausn á Íslandi eða trygging fyrir að almenningur ráði. Kosningakerfið er meingallað og við sem búum á höfuðborgarsvæðinu höfum miklu minna vægi en það er jafnað út með gríðarlega flóknum og rúllettulegum útreikningi á uppbótarþingmönnum sem gerir að verkum að fólk dettur út og inn af þingi alla kosninganóttina og smábreyting í einu kjördæmi getur breytt öllu í mörgum öðrum kjördæmum. Þetta kerfi er einhvers konar samtryggingarkerfi þeirra flokka sem bjóða alls staðar fram - það er mjög erfitt fyrir ný stjórnmálaöfl að koma fram og ná fylgi.  Starfandi stjórnmálaflokkar hafa líka forskot, þeir fá stuðning frá ríkinu og það er nú ekkert smáræði, yfir 300 milljónir alls til þess næsta ár.

það eru kannski til aðrar og betri aðferðir til að kjósa eða til að hafa einhvers konar fulltrúalýðræði, það fer fram umræða um það á rglug póstlistanum núna, hér er umræðan um vefrænan stjórnmálaflokk  (og annar umræðuþráður hérna) og þar sá ég vitnað í Nornirnar sem er opinn hugbúnaður til hugarflæðis, ákvarðanatöku og skoðanaskipta. Það hljómar spennandi að prófa svoleiðis nornaþræði frekar en spagettikjörseðill eins og netverjar gerðu grín að hefði tryggt kosningu Bush á sínum tíma.

Það eru ekki tæknilegir annarkar á því að almenningur komi meira að ákvarðanatöku í samfélaginu, annmarkarnir eru að þeir sem hafa haft völdin ríghalda utan um valdaþræðina og kunna ekki á ný verkfæri og hafa ekki áhuga á að prófa þau. En það þarf nýja sýn og nýjar aðferðir  bæði við kosningar, umræðu og ákvarðanatöku og sú sýn þarf að byggjast á samvinnuhugsjón - ekki samvinnuhugsjón kaupfélaganna sem passaði ágætlega við  gamla tímann, heldur samvinnuhugsjón sem passar við nútímann, við þá öld sem einkennist af remix og samtvinnun og öðruvísi samvinnu milli framleiðanda og neytanda, samvinnuhugsjón sem svipar til open source hreyfingar þar sem allir sem þekkingu hafa á skynja að það er affarasælla að leggja saman í púkk og sjóðurinn verður stærri ef margir leggja inn, sérstaklega ef verðmæti í sjóðnum eru þekking og kunnátta um hvernig eigi að leysa vandamál.

Annars sitja skapanornirnar við Urðarbrunn og vefa mönnum örlög, Urður um nútíð, Verðandi um framtíð og Skuld  um fortíðina. 

ESB aðeins átylla fyrir stjórnarslitum?

Lottópotturinn er að springa

Var það á eftir áramótaávarpi forsætisráðherra eða var það var á eftir nýársávarpi forsetans sem auglýsingin hljómaði, auglýsingin um að lottópotturinn væri að springa?  Þessi auglýsing sem núna glymur við í sjónvarpi og útvarpi er lýsandi fyrir ástandið í íslensku samfélagi  í dag. Samfélagi sem breytt var í matador eða lottópott fyrir fámennan hóp spilara sem lögðu undir það sem þeir hrifsuðu til sín í skjóli þeirrar fjármálaumgerðar sem íslensk stjórnvöld blessuðu og lofsungu.

En kerfi sem límt er saman af pappírsfyrirtækjum og  spilapeningum  sem þyrlast upp eins og spilakúlur í lottópotti er ekki límt saman heldur sundurtætt og þegar lítill neisti læsir sig í skuldabréfavöndlana þá kviknar fljótt í öllu sem er í pottinum og hann springur.

Spilafíkn er smíðagalli á mannkyninu því þótt nauðsynlegt sé að taka áhættu við  ákveðnar aðstæður og viss áhættuhegðun sé nauðsynleg hjá þjóðum heims til að ekki verði algjör kyrrstaða þá er sú hegðun sem við fáum nú að vita að hafi viðgengist í íslensku viðskiptalífi bæði afkáraleg og raunaleg. Það virðist hafa verið fjárfest í erlendum fyrirtækjum nánast af handahófi og með aðstoð pappírsfyrirtækja sem velktu á milli sín skuldavöndlum og létu það líta út eins og peninga. Þetta gerðist með aðstoð bankanna og velvilja ríkisstjórnarinnar og undir lófataki forsetans og við fagnaðarlæti fjölmiðla. Gleymum því ekki.

Ég hef  hingað til skrifað  mest um spilafíkn hinna smæstu, framsóknarþingmanna og spilavíti á verndarsvæðum indjána og spilavíti sem skatt á fátækt fólk vegna þess að fátækt fólk er gabbað til að kaupa heilu skókassanna af lottómiðum og skafrenningum.  En það efnahagskerfi sem hrundi er kerfi kasínókapítalisma og það kerfi virkar ekki. Það er ekkert vit í að reyna að endurreisa það. Það er kerfi ömurlegar misskiptingar og það er kerfi óréttlætis og græðgi og sjúklegrar spilafíknar þar sem nokkrir spilafíklar fá að spila með fólk og lífsafkomu þess.  Það er reyndar áberandi líka að spilafíklarnir voru sérstaklega tengdir mörgum fyrirtækjum sem gerðu út á spilafíkn eins og Net Entertainment (fyrirtækið Cherryforetagen sem var skipt upp í Betsson, Cherry Casino og Net Entertainment) Af hverju var íslenskur fjárfestingabanki Straumur að fjárfesta í fyrirtækjum sem gera út á fjárhættuspil? Voru íslenskt fyrirtæki og bankar ef til vill skálkaskjól og leppar fyrir sænska aðila sem gera út á spilafíkn og geta ekki athafnað sig að vild vegna sænskra laga um veðmál? Eru netspilavíti ef til vill að nota sér veilur í íslenskum lögum til að athafna sig? Er þetta Cherry Casino ef til vill ennþá að nafninu til  í eigu íslenskra banka? Hvað er þetta Betsson eða Betsson AB tengt Íslandi núna?

Samfélag sem gefur börnum um jólaleytið  kartöflu í skóinn til að refsa þeim en lottómiða til að gleðja þau og hrósa fyrir góða hegðun er sjúkt samfélag. Samfélag sem styrkir meðferðarstofnanir eins og SÁA fyrir spilafíkla og hjálparstofnanir og björgunarsveitir og háskóla með því að láta þá aðila fá hagnað af  stórhættulegum og siðspillandi spilakössum er helsjúkt. 

Það þarf ekki bara að ráðast að útrásarvíkingum, ríkisstjórn, bankakerfi, fjölmiðlum og eftirlitsstofnunum á Íslandi. Það þarf að ráðast að og breyta þeim áróðri sem linnulaust dynur yfir okkur og hefur átt sinn þátt í að við höfum sofið á verðinum og orðið samdauna því kerfi sem nú hefur hrunið yfir okkur.

Hér eru nokkur blogg frá mér um spilafíkn:

Hrægammar tína upp mulninginn úr peningavélinni

Póker, spilafíkn, fjárhættuspil og framsóknarmennska

Fjárhættuspil er fátækraskattur - salvor.blog.is

Annars er áhugavert að bera saman áramótaávarp Geirs Haarde núna við það ávarp sem hann flutti okkur fyrir ári síðan. Þá var hann líka forsætisráðherra, hann hafði áður verið fjármálaráðherra, hann er hagfræðimenntaður og komst á þing undir slagorðum um að efnahagsstjórnin væri í góðum höndum undir forustu hans. Geir sagði í áramótaávarpi sínu árið 2007 þetta:

"Efnahagur okkar Íslendinga stendur traustum fótum. Við höfum fulla ástæðu til að trúa því að svo verði áfram. Við höfum búið í haginn með margvíslegu móti, t.d. í hinum geysiöflugu lífeyrissjóðum landsmanna, sem eru öðrum þjóðum fyrirmynd. Ég bendi einnig á margra tuga milljarða afgang á ríkissjóði ár eftir ár og fleira mætti nefna. Undirstaða þjóðabúsins hefur verið treyst þannig á undanförnum árum að hagur á ekki að skekjast á þeim grunni að neinu verulegu marki ef fram er haldið með fyrirhyggju og ráðdeild. "

Svo mörg voru þau orð.

Mér finnst sök mín einhver, hún er t.d. sú að hafa ekki látið mig efnahagsmál á Íslandi meira varða og fylgst betur með hvað var þar að gerast. Ég er hagfræðimenntuð eins og Geir Haarde og ég held ég hefði séð hrunið betur fyrir en hann og ég hefði ekki leynt ástandinu og blöffað eins og ég held hann hafi gert lengi .  Ef til vill hefði ég ekki getað fylgst með, plottin voru í bakherbergjum sem ég hafði ekki aðgang að en ég alla vega tók við mér á seinasta ári og mætti á aðalfund hbgranda hf sem ég kalla í huga mér bæjarútgerð okkar Reykvíkinga og bauð mig fram í stjórn þar.

Fyrstu árin sem ég bloggaði þá tjáði ég mig afar lítið um efnahagsmál. En ég fann áðan eina grein sem ég skrifaði fyrir meira en sjö árum um Baugsveldið. Það er áhugavert hvernig ég enda þá grein, tala um vald þess sem skrifar söguna og segir hvað gerðist.  Ég birti þessa gömlu pælingu mína hérna til gamans, það er einn kostur við að hafa bloggað lengi að maður getur farið í sín eldri skrif og borið saman við nútímann - t.d. til að sjá hversu sannspár maður var eða hvort viðhorf manns hafa breyst.

Þetta var nokkurs konar grínblogg hjá mér, ég var að gera tilraun um samkeppni við greiningardeildir bankanna og setti í blogginu upp Greiningardeild Salvarar sem starfaði nú bara í þessari einu bloggfærslu. Enda hafði ég engan sérstakan áhuga á hlutabréfamarkaði. Ég hef hins vegar alltaf haft áhuga á fasteignamarkaði og fylgst vel með breytingum þar. Verð á fasteignum og hversu vel fasteignir seljast er barómeter á efnahagsástand og reyndar magnar upp breytingar í átt að  kreppu eða góðæri - vegna þess að það tekur nokkur ár að koma til móts við aukið framboð og það tekur líka langan tíma að hægja á kerfinu og slökkva á því sb. alla byggingakranana sem ennþá eru í Reykjavík og allar íbúðirnar sem nú er hamast við að klára þó ekki séu neinir kaupendur fyrirsjáanlegir.

Hér er sem sagt greinin sem ég skrifaði 24. maí 2001

 Baugur - Bónussparigrísinn

 24.5.01

Núna í mars byrjaði ég að versla hlutabréf á Netinu og fylgjast svo með hlutabréfaeign minni í gegnum Netið. Ég er mjög heilluð að þessari tækni að geta svona keypt og selt og aflað sér bakgrunnsupplýsinga til að vera upplýstur kaupandi og sé fram á að þetta geti orðið skemmtilegt tómstundagaman. Eiginlega hef ég ekki í mörg ár fylgst eins vel með íslensku atvinnulífi og núna, ég skoða stutt yfirlit yfir fyrirtækin á Verðbréfaþingi Íslands og stundum fletti ég upp heimasíðum þeirra og les ársskýrslur og ársreikninga. Svo skráði ég mig líka á Wall Street og verslaði smá þar. Gasalega flott.

Alltaf að tapa
Það væri alveg frábært og ég myndi bara aldrei þreytast á að skoða á að skoða yfirlit yfir hlutabréfaeign mína sem er alltaf uppfærð á nýjasta gengi bréfa ef það væri ekki eitt smáatriði. Ég er alltaf að tapa. Það eru takmörk fyrir því hvað er gaman að hafa svona ofboðslega netvædda og nákvæma yfirsýn yfir hvað maður tapar miklu. En svona er þetta nú bara með flest hlutabréf í dag, þau eru búin að vera í frjálsu falli undanfarna mánuði. En einhvern tíma hlýtur botninum að vera náð... vona ég. Ég held alla vega að það hljóti að vera skynsamlegt núna að kaupa hlutabréf ef fjárfest er til lengri tíma og varfærni gætt í fjárfestingum. Alla vega er verð hlutabréfa ekki smurt núna með því gullgrafara og lottóvinningsálagi sem einkenndi hlutabréfakaupæðistímabilið.

Baugur í Morgunblaðsopnu
Opnan í Morgunblaðinu í dag er um Baug. Fyrirsögnin er "Umsvif Baugs hafa ríflega tvöfaldast" og svo er risastór mynd af bleika Bónussparigrísnum og það er ekki smápeningar sem skoppa í þann sparibauk núna. Nei, - núna er það sjálf Kringla heimsins þ.e. sjálfur jarðarhnötturinn sem þrengir sér niður í sparibaukinn. Svo eru ýmislegs tölfræðiskraut á síðunni í fallegum litum, um síhækkandi gengi Arcadia og súlurit yfir væntanlegan hagnað þar alveg til ársloka 2003.

Verslun um fæði og klæði breytir um svip
Eitt það sem mér finnst skemmtilegt að gera þegar ég kem í ókunn lönd og framandi menningu er að fara í verslanir eða markaði þar sem fólkið á svæðinu verslar fæði og klæði. Skoða hvernig viðskipti fara fram, hvernig er vörum raðað upp, hvernig vörur er verið að selja og hvernig eru vörur falboðnar - hvað ræður verðinu og hvernig eru vörur kynntar. Það er líka gaman að skoða feril íslensks fyrirtækis sem einmitt verslar með fæði og klæði til að skoða hvaða breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi. Skoða hvernig leiðin liggur frá lítilli lágvöruverslun í Lækjargötu í útrás í fatakeðju í Bretlandi og matarbúðakeðjur í Bandaríkjunum. Hvernig leiðin um heimskringluna krækir fyrir tvær verslunarkringlur á Íslandi.

Kaupþing segir hlutabréf í Baug góða fjárfestingu
Fjármálafyrirtækið Kaupþing birti í fyrradag grein Bestu kauptækifærin um þessar mundir þar sem mælt er með kaupum í hlutabréfum fimm fyrirtækja og eitt þeirra er Baugur. Þar segir m.a.: "...Gengið hefur raunar þegar hækkað úr tæplega 40 pence í 270 pence. (þ.e. gengi Arcadia sem Baugur keypti 20% hlut í) Baugur situr þannig á um það bil fjögurra milljarða óinnleystum gengishagnaði sem ætti nú þegar að auka markaðsvirði félagsins stórum. Gríðarleg sóknartækifæri leynast í lágvörukeðjunni Bill’s dollar stores sem félagið eignaðist á dögunum....".

Ég segi hlutabréf í Baugi fjárhættuspil
Ég held ekki endilega að Kaupþing hafi á réttu að standa þó að það sé stórt fyrirtæki og þar vinni 300 manns og ákvað að gera mína eigin greiningu á Baugi. Bara skoða gegnum Google upplýsingar um Arcadia o.fl. og meta sjálf. Fyrirtækið hefur yfirburðastöðu á íslenskum markaði í smásöluverslun og nýtur þar örugglega stærðar sinnar. Þó að það þrengist í atvinnulífi þ.e. komi kreppa þá ættu grónar verslanir sem sérhæfa sig í vörum á lágu vöruverði að standa vel. Það er hins vegar þrennt sem Baugur stendur í sem mér finnst hljóti að vera áhættusamt.

1) Kaup á stórum hlut á Arcadia fataverslunarkeðjunni í Bretlandi. Þessi keðja er næststærst þ.e. á eftir Marks og Spencer. Mér finnst svolítið undarlegt hvað hlutabréfaverð í Arcadia hefur hækkað og held að hluti af þessari hækkun stafi af þeirri auknu eftirspurn í bréfum sem m.a. kom til vegna uppkaupa Baugs o.fl. Það voru fjórir aðilar íslenskir (m.a. Kaupþing) sem keyptu upp hluti í Arcadia en seldu svo Baug og með hverju borgaði Baugur? Með eigin hlutabréfum og með yfirtöku skulda. Þessi Stuart Rose sem núna stýrir Arcadia er örugglega kraftaverkamaður en hann hefur komið víða við, stýrði bresku Iceland frystivörukeðjunni (hvernig tengist hún Íslandi? get ekki séð að það séu íslenskir aðilar skráðir meðal stærstu eigenda en stjórnandinn núna heitir Grimsey) en gengi hlutabréfa í þeirri keðju hefur fallið mjög frá því hann hætti þar í nóvember á síðasta ári. Ég las líka um að endurskipulagningu á Arcadia þ.e. að fækka framleiðslulínum þ.e. voru frá 13 aðilum og að það yrði gert með einhverju sem heiti "management buyout" sem ég held að merki að gerðir séu samningar við stjórnendur í þeim verslunum sem á að losna við um að þeir reki verslunina á eigin reikning (hef kannski misskilið þetta) en það þýðir að ef illa gengur hjá þeim þá sitji Arcadia uppi með þær aftur. Þetta er alla vega áhættusamara en selja burtu þær vörulínur sem ekki skila nógri veltu/hagnaði. Mér virðist því Arcadia ekki endilega vera orðið gullmoli þ.e. alla vega á þetta fyrirtæki eftir að sanna sig.

2) Þessi lágvöruverslunarkeðja í USA Bills Dollar Store sem Baugur keypti er mér ráðgáta. Hvað vakir fyrir Baug með þessum kaupum? Hafa stjórnendur þar einhver markmið sem ég sé ekki þ.e. vilja þeir komast inn á USA markað með einhverjar vörur eða færni sem fyrirtækið hefur? Mér finnst alla vega ólíklegt að Baugur hafi keypt þessar verslanir til að læra eitthvað um USA matvörumarkaðinn og fá fótfestu þar þannig í gegnum vel rekið fyrirtæki. Þá hefðu þeir ekki keypt fyrirtæki á heljarþröm en Bills Dollar Store var víst í gjaldþrotaskiptum þegar þegar Baugur keypti það. Á meðal ég sé ekki neina framtíðarstrategíu í þessum kaupum eða einhverja færni sem kaupandinn (þ.e. Baugur) býr yfir sem getur breytt fyrirtæki á heljarþröm í tekjulind þá finnst mér þetta hljóti að vera afar áhættusamt.

3) Smáralindin. Teikn eru á lofti um að við séum að fara inn í efnahagslægð. Gengi hlutabréfa er einn mælikvarði á það því verð þeirra endurspeglar von um ágóða í framtíðinni. Svo er núbúið að fella krónuna. Hlýtur ekki að vera óljóst hvað verður við opnun á risavaxinni nýrri verslunarmiðstöð sem enga viðskiptavini á fyrir að opna á þannig tímum? Hlýtur ekki að vera erfitt að greiða niður háan byggingarkostnað og frá þenslutíma með rekstri á nýjum verslunum á samdráttartíma? Hlýtur ekki að vera erfitt fyrir fyrirtæki sem fjármagnar framkvæmdir með erlendum lánum en aflar allra tekna sinna í íslenskum krónum þegar gengi krónunnar hrapar svona?. Smáralindin verður opnuð á þessu ári.

Mín greining er sem sagt að það sé áhættusamt að kaupa hlutabréf í Baug núna út af þessu þrennu.

Hver verður framtíðin? Hvaða sögur verða þá sagðar um fortíðina?
En það verður bara framtíðin sem sker úr um það hvort Bónussparigrísinn verði áfram bústinn. Sennilega borgar sig þó að vera fyrirhyggjusamur og búa sig undir það versta eins og sumir af grísunum þremur í ævintýrinu. Þar þó raunar sama á hvaða lund sagan fer, það verða alltaf til margar útgáfur af henni , allt eftir því hver sögumaðurinn er.

Þegar ég ber saman framtíðarspá Geirs Haarde fyrir Ísland sem þó er bara eins árs gömul og framtíðarspá mína fyrir Baugsveldið sem er sjö ára gömul þá velkist ég ekki í neinum vafa um hvor er betri sjáandi og völva ég eða Geir Haarde.

Potturinn sexfaldur næst