Seiðandi söngur evrunnar

Lausafjárkreppan hefur afhjúpað hve illa óháðir gjaldmiðlar standa í svona fárviðri. Danir og Bretar hafa staðið utan myntbandalagsins. Danski forsætisráðherrann vill taka upp evru og segir að það verði þjóðaratkvæðagreiðsla um það 2011. Í Bretlandi er pundið og þar velta menn líka fyrir sér hvort þeir hefðu betur tekið upp evru.

Hagfræðingar skrifa greinina  This is no time to listen to the siren call of the euro

þar sem þeir segja að lausafjárkreppan muni sýna hvort sameiginlegur gjaldmiðill virki þótt hann sé notaður í mismunandi þjóðlöndum. Þeir benda á að það se mismunandi trú á stjórnvöld, meiri trú á að þýsk stjórnvöld geti staðið við skuldbindingar sínar heldur en spænsk eða grísk. 

Þeir benda á að mikil ójafnvægi hafi skapast á evrusvæðinu. Lág laun í Þýskalandi og Niðurlöndum og lítil framleiðni í löndum eins og  Spáni og Ítalíu.  Spánn, Grikkland og Írland hafa safnað peningaskuldum   en peningaeignir hlaðist upp í Þýskalandi, Niðurlöndum og Austurríki. 

Nú í kreppunni þá geta hins vegar lönd eins og Ítalía og Spánn ekki mætt áföllum með því að lækka gengið. Eina sem hægt er að gera er að lækka kaupið hjá vinnandi fólki og launakostnaður er að falla í þýskalandi. 

Núna í þessari kreppu mun koma í ljós hvort lönd innan evrusvæðisins græða á sameiginlegum gjaldmiðli eða hvort ójafnvægi í framleiðni milli landa brýst fram í stöðnun og kyrrstöðu á einhverjum svæðum.

Sennilega er einn hluti af kreppunni sem nú skellur yfir heiminn tilkominn vegna þess að gjaldmiðlarnir eru eitt tólið til að búa til peninga sem ekki eru til.

En eitt er víst. Dagar krónunnar virðast taldir og það eru ekki margir kostir í stöðunni fyrir Ísland. Reyndar bara tveir að ég sé. Annars vegar er það evra og það þýðir inngöngu í Efnahagsbandalagið, það er alveg ljóst og það er ekki gert á einum degi. Hins vegar er það að reyna að  ná samningum við Norðmenn að nota norskar krónur hérna. Það er frekar fýsilegur kostur og eins og Þórólfur Matthíasson hagfræðingur segir þá gæti það verið Plan B. 

Fogh Rasmussen: Ókostur að vera ekki í myntbandalaginu

Hvað heimspressan lýgur

 Í gær var fyrirsagnaefni víða um heim hvernig stjórnlaust væru rifnar út vörur í verslunum á Íslandi t.d. greinin á bloomberg.com  Icelandic Shoppers Empty Shelves as Currency Woes Threaten Food Supplies

Þetta er tómt bull. Þar sem ég hef komið í verslanir hafa þær verið mjög tómar. Ekki af vörum heldur af fólki. Ég held að margir hafi birgt sig upp í síðustu viku einfaldlega vegna þess að við óttuðumst að gjaldeyrisviðskipti myndu stöðvast. Síðan hafa stjórnvöld séð til þess að matur fær forgang og það er engin ástæða til að hamstra. Við erum líka matvælaframleiðsluþjóð og sjálfum okkur nóg með ýmis konar matvæli.

Ég held að verslanir séu tómar vegna þess að fólk dregur líka úr neyslu sinni á matvælum. Ég hugsa að það séu ekki margar veislur haldnar núna  og enginn vilji lifa óhófslífi. Ég stend sjálfa mig að því að hugsa núna alltaf þegar ég kaupi matvöru "Er ég að eyða íslenskum gjaldeyri? Get ég notað innlenda vöru í staðinn?" 

Það er nú líka þannig að ef við lifum á gæðum jarðar sem eru nálæg okkur og þar sem við þekkjum til hvernig vörur eru framleiddar og hvernig farið er með fólk og dýr og land í framleiðslunni þá erum við líka að efla vistvæna og græna lifnaðarhætti. 

En það er ekki logið bara um matvælakaup heldur líka um hlutabréfamarkað á Íslandi. Fréttir Rúv segja okkur að það sé 5% lækkun í dag en auðvitað að bankarnir eru farnir af hlutabréfamarkaði. Hins vegar fullyrðir e24.no að fallið sé 76% sjá þessa frétt Børsen på Island faller 76 prosent

En Ísland heldur áfram að vera í heimspressunni, hér eru fyrirsagnir núna:

Icelanders Sink Under Mountain of Foreign-Currency Loans as Krona Plunges

 Finland Avoids Iceland Fate Thanks to Shakeout After 1991 Financial Crisis

Dregur úr smásöluverslun

Forsetinn og bankastjórinn

Núna í miðju öldurótinu þá er ekki besti tíminn til að greina hvað gerðist. Það þarf meiri fjarlægð frá atburðunum. En við erum öll ósjálfrátt í leit að sökudólgum. Við höfum reyndar fundið þá víða og böndin berast að litlum hópi ófyrirleitinna fjárglæframanna sem notfærði sér veilur í eftirlitslausu flæði fjármagns á milli landa og hvernig hægt er nánast að búa til peninga með því að selja hver öðrum hlutabréf og eiga ítök í bönkum sem lána viðkomandi peninga fyrir skuldsettar yfirtökur. En við erum líka að leita að sökudólgum hjá þeim sem hefði átt að vera á verðinum og spyrjum eins og Lilló Af hverju sagði enginn okkur neitt?

Það eru margir sem hefðu átt að vara okkur við og vaka yfir velferð okkar. Fyrst eru það stjórnmálamennirnir sem voru við völd og fjármálastofnanir samfélagsins. En það eru líka fjölmiðlarnir og það verður að horfast í augu við að einmitt þeir sem glæfralegast fóru með fé lögðu kapp á að eiga fjölmiðlana og margir bestu fjölmiðlamenn Íslands sungu þeim lof og dýrð því þeir höfðu atvinnu af því. En það voru líka margir aðrir sem dásömuðu útrásina og voru erindrekar hennar. Einn þeirra var forseti Íslands.

Það voru í kvöld áhugaverð viðtöl við forsetann á Rúv og við fyrrum bankastjóra Landsbankans á Stöð 2. Þetta var í báðum tilvikum einhvers konar uppgjör manna sem hafa staðið fyrir stefnu sem ekki gekk upp. Báðir eru þessir menn ljónskarpir og ég held að það hjálpi okkur að skilja hvað gerðist að hlusta á þá. Hins vegar er orðræða þeirra lituð af sýn þeirra og þeirri eðlislægu viðleitni okkar mannanna að fegra sjálfan sig. Ég held ekki að Jón Ásgeir sem flaug hingað í einkaþotunni sinni með breskan hrægamm  muni hjálpa til við að reisa Ísland úr rústum. Ég held að siðferðisþroski hans sé ekki mikill og hann skorti bæði gáfur og skerpu og það sem er allra mikilvægast, það er samhygð (empathy).

En ég held að bæði forseti Íslands og fyrrum landsbankastjóri geti unnið gott starf í uppbyggingarstarfi á Íslandi. 

Ólafur Ragnar: Ótrúleg ósanngirni breskra stjórnvalda

Gordon Brown með lunda á hausnum

 

Það voru nokkrar fyndnar myndir á timesonline.co.uk.  Hér er mynd af Íslandsvininum Gordon Brown. Hann er með lunda á hausnum. Lundinn virðist vera tákn um Ísland. Mér finnst þetta soldið sniðugt vegna þess að í fyrsta skipti sem ég las eitthvað um þennan fugl (þ.e. lundann ekki Brown) þá var það í einni af bókum Enid Blyton um hin fimm fræknu.  Ég man hvað mér fannst þetta ævintýralegt og spennandi sagan af krökkunum sem voru ganga um lundaholubyggð. Þetta hefur sennilega verið sagan"The Sea of Adventure".

Svo eru ekki mörg ár síðan ég komst að því að það eru miklar lundabyggðir rétt hjá þar sem ég ólst upp í Laugarnesinu, það er mikil lundabyggð í eyjunum þar fyrir framan. 

Þessi mynd af Gordon Brown segir frá því hvernig hann ver nú fé skattgreiðenda en við það aukast vinsældir hans mjög. 

Það hefur hjálpað Gordo Brown að skammast við Íslendinga. það hefur hitt alveg í mark hjá Bretum að manni sýnist. 

En hér eru meiri skopmyndir af þessum ástmögi íslensku þjóðarinnar.

Ég hef gott af því að skoða svona myndir. Þegar ég hlustaði á fyrstu skammirnar til Íslendinga þá leið mér eins og ég hugsa að almenningi Í Írak hafi liðið þegar það hlustaði á Bush Bandaríkjaforseta búa til óvin úr þeim og fullyrða eða gefa í skyn að þær geymdi fólk kjarnorkusprengjur undir koddanum eins og við ættum að hafa geymt þessa peninga Icesave. Mér fannst maðurinn svo ógnandi og svo yfirmáta furðulegt að búa til hryðjuverkafólk úr okkur hérna á Íslandi. En  svona geta stórir og grimmir og voldugir foringjar í lögregluríki hegðað sér. Þessir menn eru hættulegir.

 

Ábyrgjumst 600 milljarða

Sjóður dóttur minnar

Yngri dóttir mín 18 ára var dugleg að safna sér fé í sumarvinnu og vinnu meðfram skóla og hún treysti mér til að varðveita það. Hún ætlaði þetta fé til að kaupa bíl.  Ég hef þetta fé bundið í tveimur hlutafélögum og sagði við hana að þetta skyldi vera lexía hennar í fjármálum, hún skyldi fylgjast með því  hvernig hlutabréfamarkaður virkaði en ég myndi taka ábyrgð á því ef hlutabréf þessara félaga lækkuðu mikið. Þessi hlutafélög sem ég festi fé dóttur minna í eru Atorka og HB-Grandi. Svo vill til að frá því að hún byrjaði að spara þá hafa bæði þessi félög verið tekin af hlutabréfamarkaði.

Nú hefur hún lært þá lexíu að hlutabréfamarkaður virkar stundum alls ekki. Nú er ekki lengur verslað með bréf í þessum félögum og það er engin verðmyndun á markaði með þau.  Bréfin í HB-Granda hljóta hins vegar að halda nokkuð vel verðgildi sínu, það eru sjáanlegar eignir og kvóti og frystitogarar bak við þau bréf. Bréfin í Atorku eru óviss eign, Atorka er kjölfestufjárfestir í Geysir Green Energy og í ýmsum fleiri fyrirtækjum eins og  Promens sem mun að vera einn af stærstu plastframleiðendum í heimi og vera á Íslandi (sjá hérna)

Hvernig fer með sjóð dóttur minnar í nánustu framtíð? 

Hún á núna lítill part af því sem áður var Bæjarútgerð Reykvíkinga en heitir núna HB-Grandi og hún á núna lítinn part af fjárfestingarfyrirtæki. Það er ekki víst að þetta sé mikils virði núna þegar allt er á hvolfi  en það getur verið að það breytist.

Hér er er upplýsingar um stjórn Atorku. Þar sitja nú í stjórn Þorsteinn Vilhelmsson, Hrafn Magnússon, Ólafur Njál Sigurðsson, Örn Andrésson, Karl Axelsson, Stefán Bjarnason og Magnús Gústafsson.

Hér er skipurit yfir stjórn Granda. Þar sitja eingöngu karlmenn í stjórn.

Hugsanlega verður þetta öðruvísi lexía fyrir dóttur mína en ég ætlaði upphaflega. Hugsanlega verður þetta lexía í því hverjir sýsla með og stjórna verðmætum í samfélaginu og hvaða hópar samfélagsþegna fá ekki að að koma þar að. Af hverju eru engar konur hvorki í stjórn Atorku né stjórn HB-Granda?

Ég mætti á síðasta aðalfund hjá HB-Granda og ég bauð mig fram í stjórnina. Ég stefni líka að því að mæta á næsta aðalfund og þá ætla ég líka að bjóða mig fram. Ég sennilega býð mig líka fram í stjórn Atorku og vonandi tekur dóttir mín við af mér og reynir að komast til áhrifa þar sem sýslað er með lífsafkomu fólks og eigur heilla samfélaga. Vonandi mun hún berjast fyrir því að löggjöf okkar leyfi ekki að svona mikil slagsíða sé á félögum amk ekki almenningshlutafélögum varðandi kynjahlutföll. Það er kannski ekki hægt að kalla þetta slagsíðu, því á báðum stöðum eru konur ekki sýnilegar.

Talandi annars um það.... hvað voru margar konur í hinum margumtalaða útrásarvíkingahópi og í hinum glæfralegu fjárfestingum sem núna hafa sett Ísland á hliðina?

 

 

Atorka óskar eftir afskráningu

Mannauður í bönkunum - Bjartsýnisganga á Esjuna

Við ættum að huga að því núna að það er mikill mannauður meðal starfsmanna íslensku bankanna, bæði meðal þeirra sem núna takast á við það mikla verkefni að byggja aftur upp úr rústum íslenska bankaþjónustu og líka meðal þeirra sem ekki halda vinnunni.  Störf í fjárfestingarfyrirtækjum og bönkum hafa undanfarin ár tekið til sín margt hæfileikafólk, margir starfsmenn eru sérmenntaðir í einhvers konar viðskipta- og markaðsfræðum en margir eru líka með ýmis konar annars konar menntun. 

Það er afar sorglegt að blómlegur atvinnugrein sem veitti mörgum vinnu leggist nú á hliðina en þetta er að gerast alls staðar í markaðskerfi heimsins, það er eflaust mælt í hundruð þúsunda allir bankastarfsmenn sem eru að missa vinnuna í heiminum í dag. Vonandi mun það fara svo að samfélagið nýtir hugvit og krafta þeirra sem nú missa vinnuna við að byggja upp annars konar atvinnustarfsemi, ég er sannfærð um að einmitt í bönkunum hafi verið samankomið einmitt það hugvit sem samfélög þurfa á í dag. Það voru aðstæður sem voru ekki í valdi venjulegra bankastarfsmanna sem veltu fjármálakerfi heimsins á hliðina. Það er mjög erfitt hjá mörgum bankastarfsmönnum á Íslandi í dag og við þurfum að standa við bakið á því fólki.

 Það er ennþá éljaveður og fárvirði í samfélaginu og óvissa um hvernig lendingin verður. Ég fór á laugardaginn í bjartsýnisgöngu með Ferðafélaginu upp á Esjuna, það hjálpar til að horfa yfir þessa yndislega fallegu borg ofan af þessu fjalli sem hefur verið hluti af tilveru minni síðan ég man eftir mér. Ég hugsaði þegar ég horfi niður á Reykjavík að þessi borg með þessi miklu landgæði gæti ekki annað en staðið af sér þetta óveður og hún mundi í fyllingu tímans halda áfram að vaxa og dafna. Það hafa oft komið þrengingatímabil í sögu borgarinnar, saga hennar er lengri en saga mín. Yfir borginni gnæfir Esjan og þó allt sé á fleygiferð í veröldinni og mörg mannanna verk sem byggð eru úr efni sem ekki stenst áhlaup þá  stendur Esjan  ennþá á sínum stað.
Esjan er fjallið í Reykjavík.

Efri myndin er af dóttur minni bankastarfsmanninum í bjartsýnisgöngunni á Esjuna og neðri myndin er af mér.

Um 300 fá ekki störf í Nýja Landsbankanum

Hvað er hægt að gera í ástandi sem er verra en þjóðargjaldþrot?

Það er of snemmt að  stilla upp hverjar þær skuldir eru sem Íslendingar þurfa nú að greiða vegna lögbundinna ábyrgða, það á eftir að selja þær eignir sem bankarnir áttu. Það hins vegar er engin ástæða til bjartsýni, sérstaklega ekki þegar við sjáum hvernig gráðuðir fésýslumenn eru eins og hrægammar að kaupa núna upp eignirnar fyrir aðeins brot af því sem þær hefðu farið fyrir ella. Eigur bankanna eru á brunaútsölu og það getur líka verið að stór hluti þessarra eigna séu einhvers konar bankapappírar sem misst hafa verðgildi sitt þegar bankaspilaborg heimsins hrundi.

Í  versta falli verða skuldirnar kannski þjóðarframleiðsla nokkurra ára á Íslandi. Það eru óheyrilega miklar skuldir og ef svo fer þá má hugleiða hvort hér sé ekki alveg brostinn grundvöllur til að halda uppi sjálfstæðu ríki. Svona stórskuldugt ríki hefur enga möguleika að standa vörð um hagsmuni þegna sinna og við getum ekki greitt þessar skuldir nema með stórkostlegum skattahækkunum eða með því að selja frá okkur allt sem gæti tryggt framtíð okkar. 

Sumir horfa á Evrópusambandið og það er nú örugglega þannig að við getum ekki verið hér innimúruð í krónufangelsi. Það virðist allt benda til þess að við séum á þeirri leið. Hins vegar er stefna Evrópusambandsins varðandi auðlindir okkar ekki góð. 

Það kann að vera miklu betra fyrir okkur að gangast aftur Noregskonungi á hönd.  Við höfum sömu hagsmuni og Norðmenn varðandi auðlindir hafsins og stórt ríki á Norðurslóðum hefur meiri slagkraft en lítil og dreifð þegar baráttan hefst fyrir alvöru um Íshafið.

Ástandið verra en þjóðargjaldþrot

Hvað ef þetta virkar ekki?

Ég er ekki allt of bjartsýn á að leiðtogar Evrópuríkja ráði við kreppuna. Það er bara því miður ekki hægt að planta aftur trausti inn í heila allra jarðarbúa, það eru flestir sem fylgjast með viðskiptum í paník og viðbrögð flestra eru að girða sig sem mest inni og kaupa sem minnst. Þetta þýðir að eftirspurn eftir flestum vörum minnkar. Ríki sem stóðu ágætlega áður og bjuggu ekki við neina lausafjárkreppu finna fyrir því að eftirspurn hefur minnkað á vörum sem þau selja.

En samstillt átak þjóða Evrópu dregur alveg örugglega úr skaðlegum áhrifum. Hins vegar er hagkerfi Evrópu og það kerfi sem fjármagn og fjármagnsupplýsingar flæða eftir mun þróaðra og samtvinnaðra og samhæfðara en stjórnkerfi landanna. Hið samtvinnaða hagkerfi hefur frosið blýfast en það er ekki víst að stjórnvöld ráði við að þýða klakann úr kerfinu. 

Það er áhugavert að lesa umræðuna, Ísland kemur þar víða við sögu. Kreppan er eins gríðarlega hamfarir og tortíming heimsins. Hér er grein á Guardian sem byrjar á því að greinarhöfndur segir frá því að hann hafi farið í sumarfrí en komið í breyttan heim, bankar loguðu stafna á milli og Bretland komið í stríð við Ísland.

Is this the end of the world? If so, it's a bit more boring than I imagined: an invisible apocalypse

 

Great. I go on holiday, turn my back for a few weeks, come back and what has happened? The banks are on fire and we're at war with Iceland.

Bankar og fjármálastofnanir falla eins og spilaborgir, já og reyndar voru þær líka eins konar spilaborgir sem bjuggu til peninga með að velta upphæðum og pappírum til og frá.

Wall Street Journal er með fínt myndrænt kort um hvernig heimskreppan læsir krumlum sínum um heiminn.  

Hér er wikipedia greinar um kreppuna Financial crisis of 2007–2008 og Economic crisis of 2008

Svo eru hérna greinar um hvernig kreppan er í einstökum löndum

• 2008 Belgian financial crisis
• 2008 Icelandic financial crisis
• 2008 Russian financial crisis
• 2008 United States bank failures

Ábyrgjast millibankalán

Kvíði fyrir morgundeginum

Það er farið að vera erfitt að mæta hverri nýrri viku. Því miður eru engar líkur á því að við séum búin að ná botninum. Síðasta vika var martröð. En enginn á Íslandi átti þó von á því að breska ríkisstjórnin myndi breytast í urrandi villidýr sem hikaði ekki við að meðhöndla eigur íslenskra banka eftir hryðjuverkalögum. Þetta er atburðarás sem Íslendingar sjá ekki við og skilja ekki, atburðarás hönnuð af spindoktorum Breta, leikur sem þeir eru öðrum klárari í. Hugsanlega tengist þetta því að breski forsætisráðherrann vill nota þetta vinsæla mál í Bretlandi til að leiða athyglina frá því að þar falla bankar eins og hráviði alveg eins og íslensku bankarnir.

Ég segi að þetta sé vinsælt mál í Bretlandi vegna þess að það er myndrænt. Hér er sagan af hetjunni Gordon sem leggur til atlögu við  víkinga eða sjóræningja sem komu frá eyju út í ballarhafi og hjuggu strandhögg og stálu sjóðum frá löggum og líknarfélögum og sveitarfélögum, svo senda bretar sendinefnd til að sækja ránsfenginn. Sendinefndin snýr við því hún heimtar meira en Íslendingar vilja ábyrgjast og heldur þannig Íslendingum áfram í gíslingu og passar til að beina athyglinni frá bankafalli þarlendra banka.

Það að hvæsa sig við Íslendinga hefur sennilega  einhvern hernaðarlegan tilgang, það er núna að hefjast barátta um orkulindirnar miklu við Íshafið og ítök stórveldanna á þessu svæði. Bretar eru að byrja að teikna upp Íslendinga upp á nýtt, ekki sem bandalagsþjóð heldur sem peningaþvættis hryðjuverkalið sem ætlar að selja sig Rússum á  hönd. 

Jónas.is  segir okkur að ástandið sé verra en Geir hefur sagt. Málið er að það er ekkert nýtt að það sé ekki mikið að marka það sem Geir Haarde segir þegar hann talar um efnahagsmál Íslendinga. Ég hugsa að upp á síðkastið hafi hann vísvitandi leynt ástandinu m.a. vegna þess að hann vissi að það myndi setja á stað keðjuverkun í bönkum erlendis í eigu íslendinga  og meðal viðskiptavina þeirra.  Geir hlýtur að hafa í mörg misseri áttað sig á því að Ísland sæti á púðurtunnu, hann er hagfræðimenntaður og hefur stýrt fjármálum þjóðarinnar allt þar til hann verður forsætisráðherra. Ef einhver hefði átt að sjá fyrir þessa stöðu og vita hvert stefndi og hafa aðgang að upplýsingum þá var það Geir Haarde. Ég held hins vegar að Geir vinni eins og hann getur núna að því að tryggja hagsmuni Íslendinga til framtíðar.

Hugsanlega virkar þetta upphlaup Gordons Brown líka þannig að Geir verður ekki fyrir þeirri gagnrýni hér innanlands sem hann myndi ella verða fyrir. Er þetta Gordon-Geirs dæmi kannski sameiginlegt spinn þeirra og búið að ákveða hvenær sættir verða? Það er örugglega dáldið erfitt f fyrir Nató að  kyngja því að Ísland þurfi að leita til Rússa. Ef Nató skilgreinir Rússland sem eina mestu ógnina er þá ekki ansi lúpulegt ef stórt landsvæði á þeim stað þar sem baráttan verður harðvítugust næsta áratuginn er háð Rússlandi? 

En mér finnst mikilvægt að sæta ekki neinum afarkostum frá Bretum. Ísland verður að standa við alþjóðasamninga þ.e þessa lágmarksupphæð sem er tryggð á reikningum en ekki meira en það.

Hérna er það sem Jónas skrifaði: 

12.10.2008
Fjárkúgun Gordon Browns
Ástandið er miklu verra en Geir Haarde hefur sagt ykkur. Gordon Brown hefur í krafti nýrra laga um hryðjuverk lagt hald á 4 milljarða punda af eignum Íslands og Íslendinga í Bretlandi. Bara til að mæta 3 milljarða punda skuldum IceSave við stofnanir í Bretlandi. Er til viðbótar 2 milljarða skuldum IceSave við einstaklinga í Bretlandi. Ekki er vitað, hvort gull- og gjaldeyrisforði Íslendinga er innifalinn. Þetta ætlar Brown að hafa frosið meðan Ísland og Bretland semja um málið. Ef staðan er eins og fréttastofan Press Association segir núna, er betra fyrir Geir að neita alveg að borga.

Breskir bankar yfirteknir

Wikipedíugreinar um kreppuna á Íslandi komnar á sex tungumál

Ísland er núna fyrsta forsíðufréttin á   Wikipedia.

Það eru komnar greinar á nokkur tungumál um Íslandskreppuna. 

 Íslenska

 English

 Français

 Bahasa Indonesia

 中文

עברית