Grýludagur - Lúsíudegur

Á morgunn laugardaginn 13. desember er Lúsíudagurinn sem vinir og okkar og nágrannar Svíar hafa gert að árlegum hátíðisdegi og ljósahátíð. Hér á Íslandi verður hátíðin með öðru sniði. Þannig hefur verið boðað til mótmæla á Austurvelli og kvatt til þess að göngumenn lúti höfði og þegi í nákvæmlega 17 mínútur. Mínúturnar eru jafnmargar og valdatími Sjálfstæðisflokksins í ríkisstjórn.

Lúsíuhátíðin sænska er ljósahátíð þar sem gyðja er tilbeðin og hátíðin er haldin í mesta skammdeginu. Svíarnir baka sólbrauð og dýrka sólina með ýmsum hætti. Saffran er sett í sólbrauðin sem kallast lusieklatter og sum þeirra eru formuð eins og snúðar en sum eru formuð með ævagömlu tákni, sólkrossinum.  Sólkrossinn sem er bakaður í brauð  er þó með mjúkar línur, ekki harðar beinar línur eins og Swastika Þriðja ríkisins. 

Margir af þeim ritúölum sem tengjast myrkasta skammdeginu eru einhver konar hermigaldrar sem óma þrána eftir birtu, vori og gróanda, gjörningar þar sem  hermt er á táknrænan hátt eftir sólinni með því að hengja upp í híbýlum jólaljósaseríur, skreyta sígræn tré og greinar og stilla þeim upp í stofum og svo rifja upp söguna um að allt endurfæðist, það sögð sagan um nýfædda barnið í jötunni um hver jól. Á Íslandi  vaknar líka upp ný Grýla um hver jól.

Grýla er líka tengd ljósinu og skammdeginu og vetrinum. Hún birtist um sama leyti og Lúsía vitrast Svíum.

 

Hér eru nokkrir kaflar úr ritverkinu Grýla og jólasveinar sem ég gerði fyrir meira en einum áratug.

1. kafli	Grýla með poka og pott, aldur og útlit, afkomendur, breytingar á Grýlu gegnum aldirnar.
2. kafli	Hvað tákna Grýlusögur? Grimm yfirvöld, náttúra og landslag, verri hliðar móður, uppeldistæki.
3. kafli	Hvað tákna Grýlusögur? Hlutskipti kvenna, eiginkonur, ómegð, dyggðir og breyskleiki.
4. kafli	Hvað tákna Grýlusögur? Fullorðinsár, lífsbarátta, atvinnulíf. Óður til óttans.
5. kafli	Grýla á 20. öld Hefur Grýla mildast? Gamanmál og grá alvara
6. kafli	Grýlukvæði á 20.öld Grýlukvæði Jóhannesar úr Kötlum Grýlukvæði Ómars Ragnarssonar Grýlukvæði Þórarins Eldjárns

Hér e Grýla, Grýlur, Grøleks and Skeklers (Terry Gunnell) 

 

Þögul mótmæli á Austurvelli

Athugasemdir

[S.H. (IP-tala skráð) 12.12.2008 kl. 18:26]

Ekki er thetta alls kostar rétt hjá thér. Lucia er sikilíanskur dýrlingur, uppi um 300 eftir Krist. Á morgun 13.des. er hátíd haldin henni til heidurs á ítölsku Sikiley. Samkvaemt einni godsögn voru augun stungin úr henni, en hún átti ad hafa fengid ný augu og sjónina aftur.

Til Svithjódar kom sidurinn frá Thýskalandi. Vidbrögd Lúterstrúarmanna á 16. öld vid theim sid kathólskra ad Sankti Nikulás kom med gjafir handa börnunum voru thau, ad stúlka í hvítum klaedum med ljósakórónu á höfdi ( átti ad tákna Jesús ) gaf lúterskum börnum gjafir á jólunum.

En Lúcíuhátídin í Svíthjód eins og hún thekkist í dag er mótud í kringum 1930. Threttándi desember er enginn frídagur, en margir eru their sem eru illa fyrirkalladir thann daginn.  Flestir tengja thó Lúcíu vid ítalska dýrlinginn. Sumum finnst ad Lúcía eigi ad vera dökk á brún og brá. En oftast er hún ljóshaerd.

Í fyrramálid eru Nóbelsverdlaunahafar vaktir í býtid af Lúcíu og thernum hennar á hótelherbergjum sínum. Sagan segir ad á árum ádur hafi einn theirra fallid í yfirlid thví  hann hélt hann vaeri dáinn og kominn til himnaríkis. En thad var bara veraldlegt kaffi og lussekatter í bodi.

Dario Fo hafdi kímnigáfu og elti  skrúdgönguna út á hótelganginn ífaerdur náttserknum einum:)