Vinnubrögð Svans Kristjánssonar og heiður háskólans

Svanur Kristjánsson hefur aðra sýn á skyldur sínar sem háskólakennara en ég. Svanur er prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands og hefur kennt við háskólann í 35 ár. Svanur skrifaði nýlega þessar tvær greinar:

Hannesarmálið 2008 og HÍ

Hannesarmálið 1988 og sjálfstæði Háskóla Íslands

þessi skrif Svans eru langt í frá eðlileg skrif prófessors sem hefur kennt við háskólann í 35 ár og bera hvorki vott um faglega og hlutlausa orðræðu né þá yfirsýn og næmi  og færni sem ætla mætti að svo reyndur háskólamaður hefði.  Mér virðist Svanur einnig ekki hafa orðspor háskólans eða sinnar háskóladeildar að leiðarljósi þegar hann kýs ráðast  á tvo samstarfsmenn sína við Félagsvísindadeild.

Í lögum um réttindi og skyldur opinberra starfsmanna þá er svohljóðandi grein (14 grein):

Starfsmanni er skylt að rækja starf sitt með alúð og samviskusemi í hvívetna. Hann skal gæta kurteisi, lipurðar og réttsýni í starfi sínu. Hann skal forðast að hafast nokkuð það að í starfi sínu eða utan þess sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð á það starf eða starfsgrein er hann vinnur við.

Ég get ekki séð annað en Svanur hafi brotið gegn þessari grein um skyldur sínar í starfi. Hann varpar vísvitandi rýrð á það starf og starfsgrein sem hann vinnur við og ræðst á tvo samstarfsmenn á opinberum vettvangi. Það er undarleg hegðun. Í engu einkafyrirtæki og engum einkareknum háskóla myndi starfsmanni líðast að vega svona heiftarlega á opinberum vettvangi að hagsmunum þeirrar stofnunar sem borgar honum kaup.  

Svanur Kristjánsson reynir að kasta fræðimannskufli yfir skrif sín en honum tekst það afar illa. Hann er of tengdur þeim  málum sem greinar hans fjalla um og honum tekst ekki að leyna óbeit og óvild í garð Hannesar. Raunar er það ekki nýtt að Svanur Kristjánsson sé ekki vel hæfur til að tjá sig um mál sem tengjast Hannesi bróður mínum og til mun vera álit lögmanna einmitt um það  mál. Andrés Magnússon skrifar eftirfarandi í pistlinum Heiður háskólans

"Á sínum tíma lét dr. Hannes þau orð falla á deildarfundum að vegna persónulegrar óvildar væri Svanur vanhæfur til að fjalla um sín mál, sem aftur varð til þess að dr. Svanur leitaði til Háskólarektors og krafðist úrskurðar um málefnið. Rektor leitaði því til lögmannanna Háskóla Íslands, þeirra Gests Jónssonar og Harðar F. Harðarsonar, en þeir gáfu út það skriflegt álit „að Svanur Kristjánsson [væri] vanhæfur til að fjalla um mál innan stjórnmálafræðinnar sem varða hagsmuni Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar.“"

Í annarri greininni þá veitist Svanur að tveim starfsfélögum sínum í stjórnmálafræði þeim Ólafi Harðarsyni og bróður mínum Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni. Í hinni greininni rifjar Svanur upp tuttugu ára gamalt mál sem varðar skipan bróður míns í embætti 1988  og setur fram sína sýn á hvað gerðist þá og sína röksemdafærslu og segir m.a. um ráðningu bróður míns fyrir tuttugu árum: "Af þessum orðum er ljóst að Hannes Hólmsteinn hlaut lektorsstöðu við Háskóla Íslands eingöngu vegna skoðana sinna og hugmynda en ekki fræðilegra eiginleika."

Það er undarleg og barnsleg greining prófessors með 35 ára reynslu við kennslu í háskóla á atburðarás við stöðuveitingu fyrir tuttugu árum. Málsatvik  voru þá þessi: Auglýst  var lektorsstaða árið 1988 og meðal umsækjenda voru Hannes og Ólafur Harðarson. Á þessum tíma  hafði Hannes lokið doktorsprófi í stjórnmálaheimspeki frá  Oxfordháskóla  þremur árum fyrr eða árið 1985 og lokið cand.mag. próf í sagnfræði. Ólafur Harðarsson hafði þá eingöngu lokið meistaraprófi en hann  lauk síðar doktorsprófi eða sex árum eftir að lektorsstaðan var auglýst eða árið 1994. Ólafur er hinn mætasti fræðimaður og fékk seinna stöðu við Félagsvísindadeild eins og Hannes og er nú prófessor og deildarforseti þar.  

Svanur Kristjánsson prófessor sem hefur kennt við háskólann í 35 ár  ætti að vita það manna best að samanburður á námsferli Hannesar og Ólafs á þeim tíma sem lektorsstaðan var auglýst var Hannesi mjög í vil. Það er  einn helsti mælikvarðinn á gæði náms í háskólum að kennarar þar hafi doktorspróf.  Svanur ætti manna best að vita að ef Ólafur Harðarson hefði verið búinn að ljúka doktorsprófi á þessum tíma þá hefði samanburður milli hans og Hannesar verið allur annar og mjög erfitt hefði verið að rökstyðja að Hannes hefði verið tekið fram yfir Ólaf. Þetta mál var hápólitískt árið 1988 og ég efa ekki að það hafi verið vilji menntamálaráðherra að koma málum svo fyrir að inn í stjórnmálafræði í háskólanum væru menn hliðhollir markaðshyggjuöflum. Það var hins vegar fráleitt eina atriðið sem varð til þess að Hannes fékk lektorsstarfið og Svanur Kristjánsson veit það fullvel eins og ég þó hann kjósi núna að grafa upp tuttugu ára mál og bera á borð einstök undarlega valin atriði úr því máli  í því augnamiði að sparka í samstarfsmann sinn liggjandi þegar hann liggur vel við höggi eftir nýuppkveðinn hæstaréttardóm.

Í seinni grein Svans þá setur Svanur fram vægast sagt undarlega túlkun á orðum Ólafs Þ. Harðarssonar en Ólafur mun ekki hafa viljað tjá sig um mál Hannesar við dagblað á Íslandi þegar háskólarektor hafði skrifað bréf. Eiginlega er orðræða Svans svo skrýtin að það er ekki eins og þar tali prófessor sem kennt hefur við háskólann í 35 ár heldur frekar eins og  maður sem hefur blindast af einhvers konar þráhyggju og grautað í stjórnsýslulögum og pikkað upp orð á stangli án þess þó að skilja um hvað hann er að tala. Þessi grein lýsir miklum dómgreindarskorti. Hvernig í ósköpunum á það að gera deildarforseta vanhæfan til að gegna starfi deildarforseta að hann vilji ekki tjá sig um mál í fjölmiðlum, mál sem augljóslega er ekki deild hans og fagsviði til neins álitsauka. Burtséð frá því hvaða skoðun Ólafur kann að hafa á dómi hæstaréttar og afbrotaferli Hannesar í heimi gæsalappanna þá þjónar það augljóslega ekki hagsmunum Félagsvísindadeildar að blása það mál meira upp í fjölmiðlum. 

Hér er smábrot af þessum undarlegu skrifum Svans um deildarforseta:

"Morgunblaðið leitaði eftir viðbrögðum forsvarsmanna deildar Hannesar Hólmsteins, félagsvísindadeildar, við dómi Hæstaréttar yfir prófessor við deildina. Í frétt blaðsins 5. apríl sl. sagði m.a.: „Ólafur Þ. Harðarson, forseti félagsvísindadeildar, hefur lýst sig vanhæfan til að fjalla um mál Hannesar og vildi ekki tjá sig um bréf rektors í samtali við Morgunblaðið í gær."

Jafngildir afsögn

Ólafur Þ. Harðarson prófessor hefur verið deildarforseti félagsvísindadeildar undanfarin sjö ár en aldrei upplýst deildarmenn um vanhæfi sitt gagnvart Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni. Hannes Hólmsteinn hefur hins vegar gegnt ýmsum trúnaðarstörfum í deildinni, kennt skyldunámskeið í stjórnmálafræði, setið í dómnefndum, verið varaformaður í námsnefnd í stjórnmálafræði og ekki síst (í ljósi dóma um fræðistörf hans): hann var um tíma ritstjóri Íslenskra félagsrita sem er fræðilegt tímarit félagsvísindadeildar.
Yfirlýsing Ólafs Þ. Harðarsonar jafngildir að mínu mati afsögn hans úr starfi deildarforseta og setu í háskólaráði því eðli málsins samkvæmt getur yfirmaður í opinberri stofnun ekki verið vanhæfur gagnvart einstökum undirmönnum sínum en jafnframt viðhaldið stöðu trúverðugs yfirvalds. Einnig ætti að vera ljóst að Ólafur Þ. Harðarson getur ekki með trúverðugu móti gegnt neinni stöðu yfirmanns við Háskóla Íslands á meðan Hannes Hólmsteinn er þar kennari. En hér munu limirnir sjálfsagt dansa eftir höfði skólans."

Getur verið að prófessor í stjórnmálafræði sem kennt hefur við háskólann í 35 ár haldi að það hafi einhverja réttarlega þýðingu og valdi vanhæfi að deildarforseti í einhverri deild í háskólanum vilji ekki tjá sig um mál í fjölmiðlum?

Það gerir ekki annað en rýra orðspor Háskóla Íslands og orðspor Félagsvísindadeildar að fjalla um málefni í deildinni á þann hátt sem Svanur Kristjánsson gerir. Það er erfitt að gera sér í hugarlund hvað vakir fyrir Svani með þessum skrifum. Það er alla vega ekki að kveikja umræðu um hvernig Háskóli Ísland og sú deild sem Svanur starfar við geti tamið sér betri vinnubrögð eða hvað séu góð fræðileg vinnubrögð og hvernig þekkingarsköpun verður til í háskólum og hvert sé hlutverk háskóla í nútíma samfélagi. Ég ætla hér ekki að varpa fram þeirri skýringu sem mér finnst líklegust að stýri skrifum Svans Kristjánssonar -  ég hef sem betur fer sett sjálfri mér siðareglur fyrir þetta blogg og meginkjarninn í þeim er að reyna að láta ekki rætna og fyrirlitlega orðræðu breyta minni eigin orðræðu þannig að ég tjái mig á sama hátt. 

Ég efa það ekki að Svanur Kristjánsson á að baki glæstan rannsóknarferil eftir að hafa kennt við háskólann í 35 ár.  Ég vona að ég geti lært af  hinum vönduðu fræðimannsvinnubrögðum hans. En það hefur ekki farið fram hjá neinum að Svanur hefur ákveðnar skoðanir í stjórnmálum og hefur verið virkur þátttakandi á sviði stjórnmála. Það kann að hafa haft áhrif á vísindaleg vinnubrögð hans. Það hafa ekki allir verið sáttir við vinnubrögð Svans í opinberri orðræðu á Íslandi

Ég var að lesa áðan grein á bloggi eins Framsóknarmanns Jóns Einarssonar um orðræðu Svans Kristjánssonar árið 2004 en þá var Svanur að tjá sig um framsóknartengd málefni í RÚV. Það er gaman að bera þessi skrif saman við skrif Svans núna, þetta eru hvort tveggja vandlætingargreinar um fræðileg skrif og heimildanotkun. Ég hef mikinn áhuga á að skoða þetta viðtal við Svan frá árinu 2004 og skoða hvort sá grunur minn sé réttur að viðtalið sé tekið við hann sem fræðimann í stjórnmálafræði.

Þessi grein Jóns heitir Rógburður í Ríkisútvarpinu og er frá 12. nóvember 2004. Hún er svona:

"Í gær var í kvöldfréttatíma Ríkisútvarpsins birt brot af viðtali við Svan nokkurn Kristjánsson, titlaðan prófessor í stjórnmálafræði.  Viðtalið birtist í heild í þættinum Spegillinn eftir fréttirnar.  Af efni viðtalsins mætti halda að líklegra sé að sérgrein Svans séu bókmenntir, þá sérstaklega skrök- og ýkjusögur.  En Svanur setti fram alls kyns fullyrðingar um Framsóknarflokkinn og fjármál hans og var að reyna að tengja flokkinn og Olíusamráðsmálið.  Ekki vísaði hann þó í neinar heimildir eða lagði fram neitt til stuðnings fullyrðingum sínum. Þess í stað vísaði hann í ónefnda heimildarmenn, sem hann sagði að væru “traustir”.  Á sama hátt og Gróa á Leiti notaði farsann “Ólyginn sagði mér” til að reyna að fá fólk til að trúa hviksögum sínum.

Þegar ég byrjaði í Háskóla Íslands voru nýnemar settir í svo kölluð Forspjallsvísindi til að kynna fyrir þeim og kenna þeim vísindalegar aðferðir.  Eitt af því sem einkennir vísindalega aðferð er tilvitnun í heimildir.  Það er gert til þess að aðrir, sem vilja kynna sér réttmæti fullyrðinga og framlagðra kenninga, geti farið ofan í heimildirnar.  Kannað réttmæti þeirra.  Það er meira að segja þannig í Háskólanum að fræðiritgerðir verða að innihalda nokkuð nákvæma tilgreiningu heimilda.  Það þýðir ekkert að setja í heimildatilvísun í fræðiritgerð orð eins og “ólyginn sagði mér” eða “lítill fugl hvíslaði að mér”.  Sá sem það gerir fær falleinkunn.  Á sama hátt er tilvísun til “traustra” heimildamanna án nánari tilgreiningar ekkert annað rógur.

En hvað gengur virðulegum stjórnmálafræðiprófessornum til?  Hvaða hag hefur hann af því að setja fram róg af þessum toga?  Er það gert til að öðlast virðingu fræðasamfélags stjórnmálafræðinga?  Varla, enda sjá þeir strax að engar heimildir fylgja fullyrðingunni.  Er það þá gert í flokkspólitískum tilgangi, til að koma höggi á Framsóknarflokkinn?  Því verður að svara játandi, enda augljóst.  Svanur Kristjánsson hefur ekki svo komið í spjallþátt að hann taki ekki upp hanskann fyrir Samfylkinguna.  Ég veit svo sem ekki hvort hann er flokksbundinn í þeim flokki, hef ekki heimildir um það.  En hann hagar sér eins og hann sé þar innvígður.

Það verður ekki annað séð en að framganga Svans Kristjánssonar hafi sett blett á nafn Háskóla Íslands.  Menn hljóta að spyrja sig hvort það teljist ásættanleg vinnubrögð hjá fræðimönnum í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands að þeir, blindaðir af hatri á Framsóknarflokknum, setji fram rógburð án þess að leggja fram snefil af gögnum eða heimildum því til stuðnings?  Eru forystumenn Háskólans sáttir við svona vinnubrögð?  Ef svo er, þá hlýtur maður að spyrja sig hvort þetta sé framtíðin?  Að stúdentar geti héðan í frá bara sleppt heimildavinnu og spunnið eitthvað upp?  Ég held ekki.  Svanur Kristjánsson er fallinn á prófi í stjórnmálafræði og vísindalegum vinnubrögðum.  Einkunn 0,0.  Hans hæfileikar liggja greinlega annars staðar, nánar til tekið í skáldsagnagerð.

Þessa vikuna hefur einn  þjóðþekktur maður sagt af sér vegna yfirsjóna sinna.  Á Svanur Kristjánsson að sitja áfram í embætti prófessors eftir svona vinnubrögð?  Almenningur borgar fyrir Háskóla Íslands.  Almenningur á kröfu á að fræðimenn við Háskóla Íslands, sem fá laun greidd af fé skattborgaranna, ástundi vísindaleg vinnubrögð.  Það er því eðlileg krafa almennings að Svanur Kristjánsson setji fram sannanir fyrir máli sínu, en segji ella af sér.

Jón Einarsson

 Hér eru tenglar í umræðu sem sprottið hefur um greinar Svans

Heiður háskólans 

Framlag Svans til 100 háskólalistans

Svanur um Hannes og háskólann.

 Óþægilegt að hafa dæmdan prófessor, segir Ólafur, en sér ekki hvað væri að …

Segir Svan ófrægja Hannes Hólmstein 

 Hannesi til hálfvarna

 

Athugasemdir

[Ragnheiður , 23.6.2008 kl. 18:40]

úff...þetta er löngu komið út fyrir nokkurt sem eðlilegt getur talist, ég er leikmaður í háskólamálum og vantar kannski yfirsýn en þetta er orðið andstyggð og rótin augljós.

[Guðrún María Óskarsdóttir., 23.6.2008 kl. 23:52]

Salvör.

Ég tek undir allt það sem þú hér gagnrýnir varðandi þetta og tel að þú hafir lög að mæla í þessu efni.

Viðkomandi ætti að snúa sér að pólítik fremur að sjá má.

kv.gmaria.

[Auðun Gíslason, 24.6.2008 kl. 00:36]

Það er þá altént ljóst að þessi bróðir þinn Salvör er sekur um að hafa brotið lög um réttindi og skyldur opinbera starfsmanna, sem þú vísar í.  Er ekki svo?  Dómur hæstaréttar yfir honum hlýtur að vera honum til álitshnekkis og vanvirðu, ekki satt?

[Prófessor Mambó (IP-tala skráð) 24.6.2008 kl. 11:02]

Virðingavert af þér að verja bróður þinn en sorrí. Hann kom sér einn og óstuddur í þá aðstöðu að skrif Svans eru réttlætanleg og í raun sanngjörn.

Bróðir þinn er þarfur maður sem margt gott hefur látið af sér leiða. Hann er á hinn bóginn ekki vandaður fræðimaður og ætti ekki að vinna sem háskólakennari.

Hann er fyrst og fremst harðdrægur áróðursmaður sem ætti að finna kröftum sínum viðnám sem lobbíisti eða á auglýsingastofu.

[H.T. Bjarnason (IP-tala skráð) 24.6.2008 kl. 12:52]

Úfff ... lektórsmálið einu sinni enn.  Nú ætla að ég setja plötu með Duran Duran á fóninn.

[Anna Karlsdóttir, 26.6.2008 kl. 01:18]

Sæl Salvör

 Leiðinlegt að stjórnmálafræðin sé í skötulíki í HÍ þegar svona aðstæður ríkja. Ég tek ekki afstöðu, er hreinlega ekki dómbær á málið þar eð ég hef ekki kynnt mér það til hlýtar, en veit bara að stríðsástand sem þetta innan deildar er óbærilegt fyrir alla aðila og ekki til þess fallið að bera hróður fræðistarfs þess sem þar er stundað og er að mörgu leyti mikilvægt fyrir íslenskt samfélag áfram. Hitti bróður þinn á flugvellinum í Rio de Janeiro í vor,  hann er viðkunnanlegasti maður.